Πρωινές Εισηγήσεις
Έναρξη
10:15 – 10:25 Χαιρετισμοί και Έναρξη Συνεδρίου – Αίθουσα Καλλιρόη
Αλέξανδρος Σταμάτιος Αντωνίου, Μάρθα Ι. Ηλιοπούλου, Αναστασία Κατσούγκρη
Κεντρική Ομιλία – Αίθουσα Καλλιρόη
10:25- 11:55 Καθ Αλέξανδρος-Σταμάτιος Αντωνίου (Καθηγητής ΠΤΔΕ – Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Πρόεδρος)
Θα μπορούσαν τα χαρισματικά παιδιά του σήμερα να είναι οι αυριανοί ηγέτες; Ο ρόλος των ηθικών αξιών και της συναισθηματικής νοημοσύνης.
Προλογισμός: Γεράσιμος Ρούσσος
11:00- 11:30 Ελίνα Καραντανά, MDPhD, Παιδίατρος, Αναπτυξιακή Παιδίατρος
Η Γενετική Βάση των Διαταραχών της Ανάπτυξης
Η παρουσίαση εξετάζει τον ρόλο των γενετικών παραγόντων στις διαταραχές της ανάπτυξης, φωτίζοντας την αλληλεπίδρασή τους με περιβαλλοντικούς παράγοντες και αναδεικνύοντας τη σημασία τους στην κατανόηση, την πρόληψη και την έγκαιρη παρέμβαση.
Προλογισμός: Γεράσιμος Ρούσσος
Αίθουσα: Καλλιρόη
Συντονισμός: Αλέξανδρος-Σταμάτιος Αντωνίου, Καθηγητής ΠΤΔΕ – Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Πρόεδρος)
Αλέξανδρος-Σταμάτιος Αντωνίου, Καθηγητής ΠΤΔΕ – Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Πρόεδρος)
Ζωή Κρόκου, Σύμβουλος Εκπαίδευσης ΠΕ70
Ηλίας Ανδρόγιαννης, Δ/ντής 1ου Ειδικού Δ.Σ. Αγίου Δημητρίου, PhD, Med
Μαρία Τσούτσουβα, Σύμβουλος Εκπαίδευσης ΠΕ 70
Ηλίας Βασιλείου, Μεταδιδακτορικός ερευνητής ΕΚΠΑ
Αίθουσα: Conference Room 1
Συντονισμός: Δρ Μαρία Κυριακίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Φυσικοθεραπείας Σχολή Επιστημών Υγείας Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Μαρία Κυριακίδου – Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Φυσικοθεραπείας Σχολή Επιστημών Υγείας Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Αρχές Πρώιμης Παρέμβασης στα 2 Πρώτα Έτη Ζωής
Η παρούσα εργασία εξετάζει τις σύγχρονες φυσικοθεραπευτικές προσεγγίσεις και αντιλήψεις που εφαρμόζονται κατά τα δύο (2) πρώτα έτη ζωής των βρεφών. Παρουσιάζονται οι εξελίξεις στη φυσικοθεραπευτική παρέμβαση για νεογέννητα και βρέφη, με έμφαση στις καινοτόμες μεθόδους και τεχνικές που έχουν αναπτυχθεί για την υποστήριξη της τυπικής ανάπτυξης. Η παρουσίαση επικεντρώνεται στην έμφαση που δίνεται στον κορμό και τη σημασία της έγκαιρης παρέμβασης για την προώθηση της κινητικής ανάπτυξης των βρεφών. Τα αποτελέσματα συμβάλλουν στην κατανόηση των βέλτιστων πρακτικών φυσικοθεραπείας για τη βρεφική ηλικία και παρέχουν κατευθυντήριες γραμμές για τους επαγγελματίες υγείας.
Ευαγγελία Κέντρου – Εκπαιδευτικός ΠΕ, MSc, Τμήμα Φυσικοθεραπείας ΠΑΔΑ
Οικογενειο-κεντρική Πρώιμη Παιδική Παρέμβαση
Η εργασία εστιάζει στην Οικογενειο-κεντρική Πρώιμη Παιδική Παρέμβαση, μια διεπιστημονική προσέγγιση υποστήριξης παιδιών ηλικίας 0–6 ετών με αναπτυξιακές δυσκολίες, καθώς και των οικογενειών τους. Τονίζεται η κρισιμότητα της έγκαιρης ανίχνευσης και παρέμβασης εντός του φυσικού και καθημερινού περιβάλλοντος του παιδιού, με βασικό στόχο την ενδυνάμωση των γονέων ως ενεργών συντελεστών στη διαδικασία της παρέμβασης, καθώς και τη βελτίωση της λειτουργικότητας και της ανάπτυξης των παιδιών. Επιπλέον, επισημαίνεται η ανάγκη για θεωρητική κατάρτιση και κριτική αξιολόγηση των εφαρμοζόμενων πρακτικών προς διασφάλιση της επιστημονικής εγκυρότητας και αποτελεσματικότητας.
Μαρίνα Σαλβαρά – Μ.Ed., Ph.D., Post-Ph.D (IKY), Σύμβουλος Εκπαίδευσης Φυσικοθεραπευτών
Πρόγραμμα Ευαισθητοποίησης στη Νευροδιαφορετικότητα στη Νηπιακή Ηλικία
Παρουσιάζεται το Πρόγραμμα ευαισθητοποίησης των παιδιών/ συμμαθητών και εκπαιδευτικών στη διαφορετικότητα και στην καλλιέργεια της ενσυναίσθησης, όπως υλοποιήθηκε σε συνεργασία με τα ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. της Αττικής. Το πρόγραμμα ευαισθητοποίησης στη νευροδιαφορετικότητα σχεδιάστηκε για παιδιά σχολικής ηλικίας και παρουσιάζεται στην τάξη επικεντρώνοντας σε βιωματικούς σταθμούς.
Μάρθα Ι. Ηλιοπούλου – Ειδική παιδαγωγός, Φιλόλογος, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων/Σύμβουλος Γονέων, Parent Educator Attachment Parenting/Θετική διαπαιδαγώγηση
Πρώιμη Παρέμβαση: Δεξιότητες Αυτιστικού Φάσματος για Νήπια
Η παρούσα εργασία εστιάζει στην αξιολόγηση και τον σχεδιασμό πρώιμης παρέμβασης σε παιδιά ηλικίας 0–3 ετών με ενδείξεις αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ), με στόχο την ενίσχυση των αναπτυξιακών τους δεξιοτήτων μέσα από εξατομικευμένες θεραπείες και κατ’ οίκον συμβουλευτική.
Αίθουσα: Conference Room 2
Συντονισμός: Κυριάκος Ζαλώνης, Ειδικός Παιδαγωγός – Θεολόγος
11:35 – 11:50 Αναστασία Τσεκούρα (Ψυχολόγος, Ειδική Παιδαγωγός), Θανασούλα Κωνσταντίνα (Dog Therapist), Αργυροπούλου Κατερίνα (Φιλόλογος, Ειδική Παιδαγωγός)
Καινοτομία στην Πρώιμη Παρέμβαση: Η Ολιστική Δύναμη της Διεπιστημονικής Ομάδας & του Θεραπευτικού Σκύλου στην Ανάπτυξη του Παιδιού
Η πρώιμη παρέμβαση αναγνωρίζεται διεθνώς ως καθοριστικός παράγοντας για τη βελτίωση των αναπτυξιακών εκβάσεων παιδιών με νευροαναπτυξιακές δυσκολίες ή ενδείξεις καθυστέρησης. Η παρούσα εισήγηση εστιάζει στο μοντέλο ενός σύγχρονου Κέντρου Πρώιμης Παρέμβασης που λειτουργεί με τη συνεργασία διεπιστημονικής ομάδας, λογοθεραπευτών, εργοθεραπευτών, ειδικών παιδαγωγών και ψυχολόγων και ενσωματώνει ως καινοτόμο πρακτική τη μέθοδο του dog therapy. Ο θεραπευτικός σκύλος δεν αποτελεί απλώς εργαλείο ενίσχυσης κινήτρων, αλλά έναν συναισθηματικά σταθερό συνοδό που συμβάλλει στη μείωση του άγχους, στην ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και στη βελτίωση της λειτουργικότητας παιδιών με δυσκολίες, ιδιαίτερα εκείνων που ανταποκρίνονται περιορισμένα σε παραδοσιακές θεραπείες. Η παρουσίαση αναδεικνύει την αποτελεσματικότητα της πρώιμης, εξατομικευμένης και βιωματικής προσέγγισης, μέσα από πραγματικά παραδείγματα και δεδομένα από τη θεραπευτική πράξη, υπογραμμίζοντας τη σημασία της έγκαιρης αναγνώρισης αναπτυξιακών ενδείξεων, της ενεργού γονεϊκής εμπλοκής και της δημιουργίας περιβαλλόντων που προάγουν την ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού σε επίπεδο δεξιοτήτων, σχέσεων, ασφάλειας και συναισθηματικής σύνδεσης.
11:55 – 12:10 Ευαγγελία Ζέκκα – Εργοθεραπεύτρια
Εκπαίδευση τουαλέτας με το FunBoxia
Το FunBoxia αποτελεί μια καινοτόμο σειρά εκπαιδευτικών κουτιών δεξιοτήτων που στοχεύουν στην ενίσχυση της αυτονομίας, της μάθησης μέσω παιχνιδιού και της λειτουργικής ανάπτυξης των παιδιών. Το πρώτο δείγμα της σειράς, το κουτί εκπαίδευσης τουαλέτας, έχει σχεδιαστεί με βάση τις αρχές της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς (ABA) και αποσκοπεί στην υποστήριξη όλων των παιδιών, με ιδιαίτερη έμφαση σε εκείνα με αισθητηριακές δυσκολίες, αναπτυξιακές καθυστερήσεις ή διαταραχές αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ). Το υλικό απευθύνεται σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, γονείς, εκπαιδευτικούς, θεραπευτές και παρόχους παράλληλης στήριξης, προσφέροντας ένα βιωματικό εργαλείο εκπαίδευσης, καθοδήγησης και ενίσχυσης της αυτοεξυπηρέτησης. Η παρουσίαση έχει στόχο να συγκεντρώσει ανατροφοδότηση, να αξιολογήσει το ενδιαφέρον της εκπαιδευτικής και θεραπευτικής κοινότητας και να απαντήσει σε ερωτήματα σχετικά με τη δομή, τη χρήση και τις πρακτικές εφαρμογές του κουτιού.
12:15 – 12:30 Ζωή Καραμάνη (Ειδική Παιδαγωγός), Δήμητρα Στεφιάδου (Ειδική Παιδαγωγός)
Προκλήσεις στην ειδική αγωγή στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση
Η παρούσα εισήγηση εξετάζει τις πολυδιάστατες δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Ειδική Αγωγή στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, σε επίπεδο θεσμικό και παιδαγωγικό. Βασικές προκλήσεις αποτελούν ο μικρός αριθμός κατάλληλα εκπαιδευμένων εκπαιδευτικών, η ανεπαρκής εφαρμογή εξατομικευμένων παρεμβάσεων, η δυσκολία ένταξης των μαθητών με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες (ΕΕΑ) στο απαιτητικό πλαίσιο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, όπου κυριαρχεί ο εξετασιοκεντρικός χαρακτήρας και η πίεση απόδοσης, οι δυσκολίες στη διαχείριση των μεταβάσεων, το ίδιο το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών καθώς και οι δυσκολίες που αφορούν τη συνεργασία σχολείου-οικογένειας.
Προτείνονται πρακτικές λύσεις όπως: ενίσχυση της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών σε θέματα διαφοροποιημένης διδασκαλίας και διαχείρισης τάξης με ετερογενή σύνθεση, ενδυνάμωση των ΣΔΕΥ και η ενεργοποίηση διεπιστημονικών συνεργειών, προώθηση κουλτούρας συμπερίληψης μέσω προγραμμάτων ευαισθητοποίησης, υιοθέτηση ευέλικτων μορφών αξιολόγησης και υποστήριξης για μαθητές με ΕΕΑ.
Συντονισμός: Κυριάκος Ζαλώνης, Ειδικός Παιδαγωγός – Θεολόγος
12:35 – 12:55 Ελισσάβετ Κοτσώνη, Εκπαιδευτικός- Καλλιτέχνης ΠΕ08, ΠΕ06, BA, ΜΑ, Κοινωνική Ανθρωπολόγος MSc, Ερευνήτρια, Συγγραφέας
Η τέχνη στην εκπαίδευση: από την απόκτηση γνώσης στην συμπερίληψη. Εκτός τάξης δραστηριότητες στην εκμάθηση της Αγγλικής, ως ξένης γλώσσας, για μαθητές ΑμεΑ, τυπικής και ειδικής αγωγής Η εκπαίδευση αποσκοπεί στην ολόπλευρη ανάπτυξη του ατόμου, τόσο σε επίπεδο προσωπικότητας όσο και στο γνωστικό, ηθικό, κοινωνικό και συναισθηματικό πεδίο. Υπό αυτό το πρίσμα, η τέχνη αξιοποιείται ως παιδαγωγικό εργαλείο που ενισχύει την ευαισθητοποίηση, την κριτική σκέψη και τη δημιουργικότητα των μαθητών, βοηθώντας τους να αντιληφθούν ολιστικά τον εαυτό τους, τους άλλους και το περιβάλλον στο οποίο δρουν (Wick, 2000· Lawrence, 2005a στο Lawrence, 2008:67). Η παρούσα εργασία παρουσιάζει εκπαιδευτικές δράσεις εκτός σχολικής αίθουσας που στοχεύουν στην εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας μέσα από συμπεριληπτικές δραστηριότητες, εξασφαλίζοντας τη συμμετοχή τόσο των μαθητών τυπικής εκπαίδευσης όσο και εκείνων που χρήζουν ειδικής αγωγής. Οι δράσεις εντάσσονται στο πλαίσιο του προγράμματος “Learn out of the classroom: The Pinocchio Project”, που υλοποιείται από τα Κέντρα Ξένων Γλωσσών Ιδιοκτησίας μας κατά τα σχολικά έτη 2022–23, 2023–24 και 2024–25, και έχει βραβευτεί το 2024 σε διαγωνισμό της Ξενόγλωσσης Εκπαίδευσης.
13:00 – 13:20 Δανάη Κατηφόρη, BSc Ψυχολογίας, Ειδική Παιδαγωγός, καθώς και Eulexia Coach & Facilitator
Ενίσχυση αναγνωστικών και μαθησιακών δεξιοτήτων μέσω της μεθόδου Eulexia: the gift of reading – Μελέτη περίπτωσης στην ειδική αγωγή Η παρούσα εργασία παρουσιάζει μελέτη περίπτωσης σχετικά με την εφαρμογή της μεθόδου EULEXIA: The Gift of Reading σε δύο μαθητές με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες στο πλαίσιο της ειδικής αγωγής. Η μέθοδος βασίζεται στο φαινόμενο του brain entrainment, το οποίο ενεργοποιείται μέσω της ρυθμικής ανάγνωσης και οδηγεί σε τροποποίηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας και ενεργοποίηση του αναγνωστικού νευρωνικού δικτύου, μέσω ειδικά σχεδιασμένων κειμένων και ρυθμικού ερεθίσματος (μετρονόμου). Στόχος είναι η ενίσχυση της αναγνωστικής ικανότητας, της συγκέντρωσης, της αυτορρύθμισης και της γνωστικής ευελιξίας. Η ποιοτική ανάλυση των μαθητών έδειξε ουσιαστικές βελτιώσεις στην ανάγνωση, στον γραπτό λόγο και στη διάρκεια συγκέντρωσης κατά τη μελέτη. Η εργασία αναδεικνύει τη δυναμική της EULEXIA ως εργαλείου διαθεματικής παρέμβασης και τη συμβολή της στην ειδική αγωγή.
11:35 – 13:30
Θεματικό Τραπέζι – Η συμπερίληψη ως μία διαρκής εκπαιδευτική πρό(σ)κληση
Συντονισμός: Αλέξανδρος-Σταμάτιος Αντωνίου, Καθηγητής ΠΤΔΕ – Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Πρόεδρος)
Αλέξανδρος-Σταμάτιος Αντωνίου, Καθηγητής ΠΤΔΕ – Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Πρόεδρος)
Ζωή Κρόκου, Σύμβουλος Εκπαίδευσης ΠΕ70
Ηλίας Ανδρόγιαννης, Δ/ντής 1ου Ειδικού Δ.Σ. Αγίου Δημητρίου, PhD, Med
Μαρία Τσούτσουβα, Σύμβουλος Εκπαίδευσης ΠΕ 70
Ηλίας Βασιλείου, Μεταδιδακτορικός ερευνητής ΕΚΠΑ
11:35 – 13:30
Τραπέζι Ομιλητών – Σύγχρονες Προσεγγίσεις στην Πρώιμη Παιδική Παρέμβαση: Από τη Νευροδιαφορετικότητα έως την Οικογενειοκεντρική Φροντίδα
Συντονισμός: Δρ Μαρία Κυριακίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Φυσικοθεραπείας Σχολή Επιστημών Υγείας Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Μαρία Κυριακίδου – Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Φυσικοθεραπείας Σχολή Επιστημών Υγείας Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Αρχές Πρώιμης Παρέμβασης στα 2 Πρώτα Έτη Ζωής
Η παρούσα εργασία εξετάζει τις σύγχρονες φυσικοθεραπευτικές προσεγγίσεις και αντιλήψεις που εφαρμόζονται κατά τα δύο (2) πρώτα έτη ζωής των βρεφών. Παρουσιάζονται οι εξελίξεις στη φυσικοθεραπευτική παρέμβαση για νεογέννητα και βρέφη, με έμφαση στις καινοτόμες μεθόδους και τεχνικές που έχουν αναπτυχθεί για την υποστήριξη της τυπικής ανάπτυξης. Η παρουσίαση επικεντρώνεται στην έμφαση που δίνεται στον κορμό και τη σημασία της έγκαιρης παρέμβασης για την προώθηση της κινητικής ανάπτυξης των βρεφών. Τα αποτελέσματα συμβάλλουν στην κατανόηση των βέλτιστων πρακτικών φυσικοθεραπείας για τη βρεφική ηλικία και παρέχουν κατευθυντήριες γραμμές για τους επαγγελματίες υγείας.
Ευαγγελία Κέντρου – Εκπαιδευτικός ΠΕ, MSc, Τμήμα Φυσικοθεραπείας ΠΑΔΑ
Οικογενειο-κεντρική Πρώιμη Παιδική Παρέμβαση
Η εργασία εστιάζει στην Οικογενειο-κεντρική Πρώιμη Παιδική Παρέμβαση, μια διεπιστημονική προσέγγιση υποστήριξης παιδιών ηλικίας 0–6 ετών με αναπτυξιακές δυσκολίες, καθώς και των οικογενειών τους. Τονίζεται η κρισιμότητα της έγκαιρης ανίχνευσης και παρέμβασης εντός του φυσικού και καθημερινού περιβάλλοντος του παιδιού, με βασικό στόχο την ενδυνάμωση των γονέων ως ενεργών συντελεστών στη διαδικασία της παρέμβασης, καθώς και τη βελτίωση της λειτουργικότητας και της ανάπτυξης των παιδιών. Επιπλέον, επισημαίνεται η ανάγκη για θεωρητική κατάρτιση και κριτική αξιολόγηση των εφαρμοζόμενων πρακτικών προς διασφάλιση της επιστημονικής εγκυρότητας και αποτελεσματικότητας.
Μαρίνα Σαλβαρά – Μ.Ed., Ph.D., Post-Ph.D (IKY), Σύμβουλος Εκπαίδευσης Φυσικοθεραπευτών
Πρόγραμμα Ευαισθητοποίησης στη Νευροδιαφορετικότητα στη Νηπιακή Ηλικία
Παρουσιάζεται το Πρόγραμμα ευαισθητοποίησης των παιδιών/ συμμαθητών και εκπαιδευτικών στη διαφορετικότητα και στην καλλιέργεια της ενσυναίσθησης, όπως υλοποιήθηκε σε συνεργασία με τα ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. της Αττικής. Το πρόγραμμα ευαισθητοποίησης στη νευροδιαφορετικότητα σχεδιάστηκε για παιδιά σχολικής ηλικίας και παρουσιάζεται στην τάξη επικεντρώνοντας σε βιωματικούς σταθμούς.
Μάρθα Ι. Ηλιοπούλου – Ειδική παιδαγωγός, Φιλόλογος, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων/Σύμβουλος Γονέων, Parent Educator Attachment Parenting/Θετική διαπαιδαγώγηση
Πρώιμη Παρέμβαση: Δεξιότητες Αυτιστικού Φάσματος για Νήπια
Η παρούσα εργασία εστιάζει στην αξιολόγηση και τον σχεδιασμό πρώιμης παρέμβασης σε παιδιά ηλικίας 0–3 ετών με ενδείξεις αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ), με στόχο την ενίσχυση των αναπτυξιακών τους δεξιοτήτων μέσα από εξατομικευμένες θεραπείες και κατ’ οίκον συμβουλευτική.
Θεματική Ενότητα – Πρώϊμη Παρέμβαση
Συντονισμός: Κυριάκος Ζαλώνης, Ειδικός Παιδαγωγός – Θεολόγος
11:35 – 11:50 Αναστασία Τσεκούρα (Ψυχολόγος, Ειδική Παιδαγωγός), Θανασούλα Κωνσταντίνα (Dog Therapist), Αργυροπούλου Κατερίνα (Φιλόλογος, Ειδική Παιδαγωγός)
Καινοτομία στην Πρώιμη Παρέμβαση: Η Ολιστική Δύναμη της Διεπιστημονικής Ομάδας & του Θεραπευτικού Σκύλου στην Ανάπτυξη του Παιδιού
Η πρώιμη παρέμβαση αναγνωρίζεται διεθνώς ως καθοριστικός παράγοντας για τη βελτίωση των αναπτυξιακών εκβάσεων παιδιών με νευροαναπτυξιακές δυσκολίες ή ενδείξεις καθυστέρησης. Η παρούσα εισήγηση εστιάζει στο μοντέλο ενός σύγχρονου Κέντρου Πρώιμης Παρέμβασης που λειτουργεί με τη συνεργασία διεπιστημονικής ομάδας, λογοθεραπευτών, εργοθεραπευτών, ειδικών παιδαγωγών και ψυχολόγων και ενσωματώνει ως καινοτόμο πρακτική τη μέθοδο του dog therapy. Ο θεραπευτικός σκύλος δεν αποτελεί απλώς εργαλείο ενίσχυσης κινήτρων, αλλά έναν συναισθηματικά σταθερό συνοδό που συμβάλλει στη μείωση του άγχους, στην ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και στη βελτίωση της λειτουργικότητας παιδιών με δυσκολίες, ιδιαίτερα εκείνων που ανταποκρίνονται περιορισμένα σε παραδοσιακές θεραπείες. Η παρουσίαση αναδεικνύει την αποτελεσματικότητα της πρώιμης, εξατομικευμένης και βιωματικής προσέγγισης, μέσα από πραγματικά παραδείγματα και δεδομένα από τη θεραπευτική πράξη, υπογραμμίζοντας τη σημασία της έγκαιρης αναγνώρισης αναπτυξιακών ενδείξεων, της ενεργού γονεϊκής εμπλοκής και της δημιουργίας περιβαλλόντων που προάγουν την ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού σε επίπεδο δεξιοτήτων, σχέσεων, ασφάλειας και συναισθηματικής σύνδεσης.
11:55 – 12:10 Ευαγγελία Ζέκκα – Εργοθεραπεύτρια
Εκπαίδευση τουαλέτας με το FunBoxia
Το FunBoxia αποτελεί μια καινοτόμο σειρά εκπαιδευτικών κουτιών δεξιοτήτων που στοχεύουν στην ενίσχυση της αυτονομίας, της μάθησης μέσω παιχνιδιού και της λειτουργικής ανάπτυξης των παιδιών. Το πρώτο δείγμα της σειράς, το κουτί εκπαίδευσης τουαλέτας, έχει σχεδιαστεί με βάση τις αρχές της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς (ABA) και αποσκοπεί στην υποστήριξη όλων των παιδιών, με ιδιαίτερη έμφαση σε εκείνα με αισθητηριακές δυσκολίες, αναπτυξιακές καθυστερήσεις ή διαταραχές αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ). Το υλικό απευθύνεται σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, γονείς, εκπαιδευτικούς, θεραπευτές και παρόχους παράλληλης στήριξης, προσφέροντας ένα βιωματικό εργαλείο εκπαίδευσης, καθοδήγησης και ενίσχυσης της αυτοεξυπηρέτησης. Η παρουσίαση έχει στόχο να συγκεντρώσει ανατροφοδότηση, να αξιολογήσει το ενδιαφέρον της εκπαιδευτικής και θεραπευτικής κοινότητας και να απαντήσει σε ερωτήματα σχετικά με τη δομή, τη χρήση και τις πρακτικές εφαρμογές του κουτιού.
12:15 – 12:23 Ζωή Καραμάνη (Ειδική Παιδαγωγός), Δήμητρα Στεφιάδου (Ειδική Παιδαγωγός)
Προκλήσεις στην ειδική αγωγή στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση
Η παρούσα εισήγηση εξετάζει τις πολυδιάστατες δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Ειδική Αγωγή στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, σε επίπεδο θεσμικό και παιδαγωγικό. Βασικές προκλήσεις αποτελούν ο μικρός αριθμός κατάλληλα εκπαιδευμένων εκπαιδευτικών, η ανεπαρκής εφαρμογή εξατομικευμένων παρεμβάσεων, η δυσκολία ένταξης των μαθητών με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες (ΕΕΑ) στο απαιτητικό πλαίσιο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, όπου κυριαρχεί ο εξετασιοκεντρικός χαρακτήρας και η πίεση απόδοσης, οι δυσκολίες στη διαχείριση των μεταβάσεων, το ίδιο το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών καθώς και οι δυσκολίες που αφορούν τη συνεργασία σχολείου-οικογένειας.
Προτείνονται πρακτικές λύσεις όπως: ενίσχυση της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών σε θέματα διαφοροποιημένης διδασκαλίας και διαχείρισης τάξης με ετερογενή σύνθεση, ενδυνάμωση των ΣΔΕΥ και η ενεργοποίηση διεπιστημονικών συνεργειών, προώθηση κουλτούρας συμπερίληψης μέσω προγραμμάτων ευαισθητοποίησης, υιοθέτηση ευέλικτων μορφών αξιολόγησης και υποστήριξης για μαθητές με ΕΕΑ.
Θεματική Ενότητα – Ξένες Γλώσσες
Συντονισμός: Κυριάκος Ζαλώνης, Ειδικός Παιδαγωγός, Θεολόγος
12:35 – 12:55 Ελισσάβετ Κοτσώνη, Εκπαιδευτικός- Καλλιτέχνης ΠΕ08, ΠΕ06, BA, ΜΑ, Κοινωνική Ανθρωπολόγος MSc, Ερευνήτρια, Συγγραφέας
Η τέχνη στην εκπαίδευση: από την απόκτηση γνώσης στην συμπερίληψη. Εκτός τάξης δραστηριότητες στην εκμάθηση της Αγγλικής, ως ξένης γλώσσας, για μαθητές ΑμεΑ, τυπικής και ειδικής αγωγής
Η εκπαίδευση αποσκοπεί στην ολόπλευρη ανάπτυξη του ατόμου, τόσο σε επίπεδο προσωπικότητας όσο και στο γνωστικό, ηθικό, κοινωνικό και συναισθηματικό πεδίο. Υπό αυτό το πρίσμα, η τέχνη αξιοποιείται ως παιδαγωγικό εργαλείο που ενισχύει την ευαισθητοποίηση, την κριτική σκέψη και τη δημιουργικότητα των μαθητών, βοηθώντας τους να αντιληφθούν ολιστικά τον εαυτό τους, τους άλλους και το περιβάλλον στο οποίο δρουν (Wick, 2000· Lawrence, 2005a στο Lawrence, 2008:67). Η παρούσα εργασία παρουσιάζει εκπαιδευτικές δράσεις εκτός σχολικής αίθουσας που στοχεύουν στην εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας μέσα από συμπεριληπτικές δραστηριότητες, εξασφαλίζοντας τη συμμετοχή τόσο των μαθητών τυπικής εκπαίδευσης όσο και εκείνων που χρήζουν ειδικής αγωγής. Οι δράσεις εντάσσονται στο πλαίσιο του προγράμματος “Learn out of the classroom: The Pinocchio Project”, που υλοποιείται από τα Κέντρα Ξένων Γλωσσών Ιδιοκτησίας μας κατά τα σχολικά έτη 2022–23, 2023–24 και 2024–25, και έχει βραβευτεί το 2024 σε διαγωνισμό της Ξενόγλωσσης Εκπαίδευσης.
13:00 – 13:20 Δανάη Κατηφόρη, BSc Ψυχολογίας, Ειδική Παιδαγωγός, καθώς και Eulexia Coach & Facilitator
Ενίσχυση αναγνωστικών και μαθησιακών δεξιοτήτων μέσω της μεθόδου Eulexia: the gift of reading – Μελέτη περίπτωσης στην ειδική αγωγή
Η παρούσα εργασία παρουσιάζει μελέτη περίπτωσης σχετικά με την εφαρμογή της μεθόδου EULEXIA: The Gift of Reading σε δύο μαθητές με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες στο πλαίσιο της ειδικής αγωγής. Η μέθοδος βασίζεται στο φαινόμενο του brain entrainment, το οποίο ενεργοποιείται μέσω της ρυθμικής ανάγνωσης και οδηγεί σε τροποποίηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας και ενεργοποίηση του αναγνωστικού νευρωνικού δικτύου, μέσω ειδικά σχεδιασμένων κειμένων και ρυθμικού ερεθίσματος (μετρονόμου). Στόχος είναι η ενίσχυση της αναγνωστικής ικανότητας, της συγκέντρωσης, της αυτορρύθμισης και της γνωστικής ευελιξίας. Η ποιοτική ανάλυση των μαθητών έδειξε ουσιαστικές βελτιώσεις στην ανάγνωση, στον γραπτό λόγο και στη διάρκεια συγκέντρωσης κατά τη μελέτη. Η εργασία αναδεικνύει τη δυναμική της EULEXIA ως εργαλείου διαθεματικής παρέμβασης και τη συμβολή της στην ειδική αγωγή.
13:30- 14:30- COFFEE BREAK & ΕΚΘΕΣΗ POSTER ΕΡΓΑΣΙΩΝ – ΑΙΘΟΥΣΑ TEMPLARS
Μεσημβρινές Εισηγήσεις
Κεντρική Ομιλία – Αίθουσα Καλλιρόη
14:30 – 15:15 Δημήτρης Παπανικολάου – Προλογισμός: Γεράσιμος Ρούσσος
Θεματική Ενότητα – Μαθησιακές Δυσκολίες
Συντονισμός: Γεράσιμος Ρούσσος, Επιστημονικός Υπεύθυνος του Διεπιστημονικού Κέντρου «ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»
15:20 – 15:35 Δώρα Μαυρομμάτη, τ. Σχολική Σύμβουλος Π.Ε, Δρ Ψυχολογιας , Ph.D στη Δυσλεξία, UCNW, Bangor, UK, Εκπαιδευτικός Ειδικής Αγωγής, ΕΚΠΑ, M.Ed., UCNW, Bangor, UK.
Η σημασία της εκμάθησης ορθογραφίας από μαθητές με δυσλεξία στο πλαίσιο της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης. Η περίπτωση της μεθόδου «Δ. Μαυρομμάτη»
Η νευροβιολογία δείχνει ότι η αυτοματοποιημένη ανάγνωση – βασικό εργαλείο για την πρόσβαση στη μάθηση -προϋποθέτει εκμάθηση της ορθογραφίας. Για την εκμάθηση της ορθογραφίας απαιτούνται ισχυρές συνδέσεις, ανάμεσα στη μορφή, τη φωνολογική ταυτότητα και το σημασιολογικό περιεχόμενο των λέξεων, ώστε να επιτυγχάνεται αυτόματη αναγνώριση, και οι αναγνώστες να μη χρειάζεται να αποκωδικοποιούν κάθε λέξη ξεχωριστά. Τα παιδιά με δυσλεξία έχουν ειδική δυσκολία στην επεξεργασία και απομνημόνευση κάθε τύπου πληροφορίας, που έρχεται μέσω του λόγου, και χρειάζονται μέθοδο που να ξεφεύγει από τις παραδοσιακές. Η Μέθοδος Μαυρομμάτη προτείνει έναν καινοτόμο συνδυασμό Εικονογραφικής Αναπαράστασης και Γλωσσολογικής Ανάλυσης. Η Μέθοδος ενοποιεί α) την εικονογραφική αναπαράσταση γραμμάτων, που έχουν διαφορετική μορφή και αναπαριστούν τον ίδιο φθόγγο (π.χ. ι, η, υ, οι, ει), β) την γλωσσολογική ανάλυση της λέξης, και γ) την χρήση μνημονικών κανόνων για την ορθογραφία των παραγωγικών μορφημάτων. Παρέχει στους δυσλεξικούς μαθητές, ένα σταθερό εργαλείο για την κατάκτηση της ελληνικής ορθογραφίας, και ως εκ τούτου βελτιώνει την ταχύτητα της ανάγνωσης και εξασφαλίζει διευκόλυνση στην πρόσβαση στη μάθηση.
15:40 – 15:55 Μάρθα Ι. Ηλιοπούλου (Ειδική παιδαγωγός/Φιλόλογος/Σύμβουλος Επαγγελματικού προσανατολισμού, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων / Σύμβουλος Γονέων), Μαρίνα Αρμένη (Φιλόλογος,Ειδική Παιδαγωγός)
Η συμβολή της αξιολόγησης μαθησιακών δυσκολιών στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
Η έγκαιρη και έγκυρη αξιολόγηση μαθησιακών δυσκολιών στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση αποτελεί θεμέλιο για την ενίσχυση της εκπαιδευτικής ισότητας και την πρόληψη της σχολικής αποτυχίας. Η μετάβαση των μαθητών από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο είναι ένα στάδιο που συνδέεται με αυξημένες γνωστικές, οργανωτικές και κοινωνικές απαιτήσεις. Σε αυτό το πλαίσιο κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική όχι μόνο η έγκαιρη, αλλά και έγκυρη αξιολόγηση που θα οδηγήσει στον εντοπισμό τυχόν προσαρμοστικών δυσκολιών, στην αποτελεσματική υποστήριξη και τελικά στην πρόληψη της σχολικής αποτυχίας. Ιδιαίτερα στις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου, όπου οι μαθητές μεταβαίνουν σε πιο σύνθετες γνωστικές απαιτήσεις, η έννοια της μαθησιακής ετοιμότητας αποκτά κρίσιμη σημασία.
Η ετοιμότητα αυτή αφορά την ικανότητα του μαθητή να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σχολικού περιβάλλοντος, τόσο σε γνωστικό όσο και σε συναισθηματικό και κοινωνικό επίπεδο. Η ανάγκη για επιστημονικά τεκμηριωμένα εργαλεία αξιολόγησης είναι επιτακτική, καθώς επιτρέπουν την πρώιμη ανίχνευση γνωστικών και ακαδημαϊκών δυσκολιών και τη διαμόρφωση στοχευμένων παρεμβάσεων. Η πιλοτική εφαρμογή της πρότυπης Δοκιμαίας Μ.Ι. Ηλιοπούλου και της ομάδας εφαρμογής της, αποτελεί καινοτόμο παράδειγμα που εντοπίζει με ακρίβεια το μαθησιακό προφίλ και υποστηρίζει την εξατομικευμένη εκπαιδευτική παρέμβαση. Μέσα από μελέτες περίπτωσης, αναδεικνύεται η πρακτική αξία της αξιολόγησης: οι παρεμβάσεις που σχεδιάστηκαν βάσει των αποτελεσμάτων οδήγησαν σε βελτίωση της αυτοεκτίμησης, της συμμετοχής και της ακαδημαϊκής επίδοσης των μαθητών. Η αξιολόγηση δεν είναι διάγνωση, αλλά εργαλείο συμπερίληψης, παιδαγωγικής ευαισθησίας και συνεργασίας μεταξύ εκπαιδευτικών, ειδικών και οικογένειας.
Θεματική Ενότητα – Συμπερίληψη & Υποστήριξη
16:05 – 16:25 Σοφία Ρομπόλη – Διερμηνέας νοηματικής γλώσσας, Ψυχολόγος
Η σημασία της διερμηνείας στη Νοηματική για την ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση & ο ρόλος του διερμηνέα!
Η ομιλία αναδεικνύει τη συμβολή της διερμηνείας στη Νοηματική Γλώσσα ως βασικού εργαλείου για την ισότιμη πρόσβαση των Κωφών και βαρήκοων μαθητών στην εκπαίδευση. Παρουσιάζεται ο καθοριστικός ρόλος του διερμηνέα, όχι μόνο ως μεταφραστή λόγου, αλλά και ως γέφυρας επικοινωνίας, που ενισχύει τη συμπερίληψη και την ενεργή συμμετοχή όλων στη μαθησιακή διαδικασία.
16:30 – 16:50 Κατερίνα Μιχαλάκη Κουτουκάκη – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Ομαδική Συμβουλευτική Ομάδα Γονέων – Οφέλη, Προκλήσεις, Προτάσης Εφαρμογής
Η εισήγηση παρουσιάζει τα οφέλη και τις προκλήσεις της ομαδικής συμβουλευτικής γονέων, αναδεικνύοντας τη σημασία της ανταλλαγής εμπειριών, της ενίσχυσης δεξιοτήτων και της δημιουργίας δικτύων υποστήριξης. Παράλληλα, προτείνονται πρακτικοί τρόποι εφαρμογής τέτοιων ομάδων για την ενδυνάμωση του γονεϊκού ρόλου και τη βελτίωση της οικογενειακής λειτουργίας.
16:55 – 17:10 Μαρίνα Αρμένη – Φιλόλογος, Ειδική Παιδαγωγός
Σχολές Γονέων : καλλιέργεια και ενίσχυση δεξιοτήτων για την ενδυνάμωση του γονεϊκού ρόλου
Ο γονεϊκός ρόλος είναι απαιτητικός και στη σύγχρονη εποχή χαρακτηρίζεται από αυξημένες προκλήσεις εξαιτίας κοινωνικών, οικονομικών και πολιτισμικών μεταβολών που επηρεάζουν τον οικογενειακό πυρήνα. Οι γονείς έρχονται παράλληλα αντιμέτωποι και με τις δικές τους δυσκολίες με αποτέλεσμα να αισθάνονται συχνά ματαιωμένοι, απομονωμένοι και αβέβαιοι στην άσκηση του γονεικού τους ρόλου. Μέσα σε αυτό το κλίμα οι σχολές γονέων εμφανίζονται ως σημαντικός θεσμός υποστήριξης και πρόληψης.
Μέσα από την συστημική προσέγγιση και τη λειτουργία της ομάδας οι γονείς μοιράζονται εμπειρίες, αποκτούν νέες γνώσεις και ενισχύουν δεξιότητες για τη βελτίωση του ρόλου τους. Ταυτόχρονα, οι σχέσεις στην οικογένεια γίνονται λειτουργικές και ενισχύεται η συναισθηματική ασφάλεια του παιδιού. Οι σχολές γονέων δεν αποτελούν μόνο μια εκπαιδευτική και κοινωνική εμπειρία, αλλά δομούν ένα δίκτυο υποστήριξης στην κοινότητα, που μπορεί να λειτουργήσει ως βάση για αλλαγή.
17:15 – 17:35 Αναστάσιος Ασβεστάς, Σύμβουλος Εκπαίδευσης ΔΙ.ΠΕ. Γ΄ Αθήνας, Σ.Ε.Π. Ε.Α.Π., Ε.Κ.Π.Α.
Γέφυρες Συνεργασίας Σχολείου-Οικογένειας στην Ειδική Αγωγή: Μοντέλα, Δεξιότητες και Πρακτικές για Συμπεριληπτική Εκπαίδευση
Η συνεργασία σχολείου-οικογένειας αποτελεί θεμέλιο για την παροχή υπηρεσιών ποιοτικής εκπαίδευσης στους/στις μαθητές/τριες με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Η εισήγηση παρουσιάζει βασικά χαρακτηριστικά που προάγουν την αποτελεσματική επικοινωνία και αλληλεπίδραση, όπως η εμπιστοσύνη, η δέσμευση, η ισότητα και ο σεβασμός. Παράλληλα, αναλύονται θεωρητικά μοντέλα συνεργασίας (μοντέλο του ειδικού, μεταμόσχευσης, καταναλωτικό, ενδυνάμωσης και διαπραγμάτευσης), τα οποία αποτυπώνουν τη
σταδιακή μετατόπιση από την παθητική συμμετοχή των γονέων προς πιο ισότιμες μορφές συμπράξεων. Τέλος, παρουσιάζονται δεξιότητες και στρατηγικές επικοινωνίας που μπορούν να αξιοποιήσουν οι εκπαιδευτικοί ειδικής και γενικής αγωγής, όπως η ενσυναίσθηση, η ενεργός ακρόαση, η παράφραση και η ανατροφοδότηση, ώστε να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη και η αποτελεσματικότητα της συνεργασίας. Στόχος είναι η διαμόρφωση ενός πλαισίου που γεφυρώνει την επιστημονική γνώση με την καθημερινή εκπαιδευτική πράξη, προωθώντας θετικά μαθησιακά αποτελέσματα και συμπεριληπτική σχολική κουλτούρα.
Θεματική Ενότητα – Αυτισμός
Συντονισμός: Μαρίνα Σαλβαρά, PT, PE, MΕd, PhD, Post-Ph.D, Σύμβουλος Εκπαίδευσης Φυσικοθεραπευτών
15:20 – 15:40 Βίκυ Καπερώνη, Εκπαιδευτικός, συγγραφέας, Ειδική παιδαγωγός
Η διδασκαλία της αγγλικής γλώσσας σε παιδιά με αυτισμό: Προσεγγίσεις και στρατηγικές συμπερίληψης
Η παρουσίαση εστιάζει σε πρακτικές και συμπεριληπτικές στρατηγικές για τη διδασκαλία της αγγλικής γλώσσας σε μαθητές στο φάσμα του αυτισμού. Οι συμμετέχοντες θα γνωρίσουν πολυαισθητηριακές τεχνικές, οπτικά βοηθήματα και διαφοροποιημένες δραστηριότητες που διευκολύνουν την κατανόηση και την επικοινωνία. Θα παρουσιαστούν επίσης παραδείγματα από την τάξη και ιδέες που μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα, με στόχο την ενίσχυση της αλληλεπίδρασης, της αυτοπεποίθησης και της γλωσσικής ανάπτυξης των μαθητών. Σκοπός είναι να δοθούν στους εκπαιδευτικούς χρήσιμα εργαλεία για τη δημιουργία ενός θετικού και υποστηρικτικού περιβάλλοντος, όπου κάθε μαθητής μπορεί να μάθει και να εκφραστεί με επιτυχία.
15:45 – 16:05 Ευγενία Λιανού, Επιστημονικά Υπεύθυνη, Εξειδικευμένο Γραφείο Υποστηριζόμενης Απασχόλησης ατόμων με ΔΑΦ – Κοι.Σ.Π.Ε Διαδρομές
Ανοίγοντας «ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ» εργασίας στο φάσμα του αυτισμού
Το Εξειδικευμένο Γραφείο Υποστηριζόμενης Απασχόλησης (ΕΓΥΑ) για άτομα με Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος υπάγεται στον Κοινωνικό Συνεταιρισμό Περιορισμένης Ευθύνης (Κοι.Σ.Π.Ε.) «Διαδρομές», φορέας υλοποίησης είναι η Πανελλήνια Ομοσπονδία Κοινωνικών Συνεταιρισμών Περιορισμένης Ευθύνης (ΠοΚοιΣΠΕ) και φορέας χρηματοδότησης του έργου το Υπουργείο Υγείας. Κύρια αποστολή μας είναι η προώθηση της ισότιμης συμμετοχής ατόμων στο φάσμα του αυτισμού στην αγορά εργασίας, μέσω στοχευμένης υποστήριξης τόσο προς τους ωφελούμενους όσο και προς τις επιχειρήσεις που επιλέγουν να ενισχύσουν την κουλτούρα συμπερίληψης.
16:10 – 16:30 Άννα-Κοραλία Σακαρετσάνου (Σχολική Νοσηλεύτρια, RN, MPH, PhD(c)), Μαρία Μπακόλα (Γενικός Οικογενειακός Ιατρός, MD, MPH, 6η ΤΟΜΥ Ιωαννίνων), Ελένη Γελαστοπούλου (Δρ Ειδικής και Ενταξιακής Εκπαίδευσης)
Διερεύνηση των προκλήσεων και του ρόλου του σχολικού νοσηλευτή στην υποστήριξη μαθητών με Δ.Α.Φ. και στη δικτύωση με δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας
Ο σχολικός νοσηλευτής, ως επαγγελματίας υγείας, παίζει καθοριστικό ρόλο στην υποστήριξη παιδιών με ΔΑΦ, ενισχύοντας τη σύνδεσή τους με τις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Στα γενικά σχολεία και ιδιαίτερα στα ειδικά, παρακολουθεί την υγεία και τη φαρμακευτική αγωγή των παιδιών με αυτισμό, συνεργαζόμενος με όλο το εκπαιδευτικό προσωπικό και τους γονείς για τη δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος και την εφαρμογή εξατομικευμένων σχεδίων φροντίδας. Επιπλέον, γνωρίζει τις ανάγκες και τις προτιμήσεις των παιδιών αυτών, γεγονός που του επιτρέπει να διευκολύνει τη μετάβασή τους σε ιατρικές εξετάσεις και συναντήσεις με τους θεράποντες ιατρούς. Κάποιες από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο σχολικός νοσηλευτής είναι η έλλειψη εκπαίδευσης και πόρων, γι’ αυτό η κατάλληλη κατάρτιση στη ΔΑΦ είναι απαραίτητη για την παροχή ολιστικής φροντίδας και την υποστήριξη της ένταξης των παιδιών στο σχολείο και στο σύστημα υγείας.
Θεματικό Τραπέζι – Σχολική φυσικοθεραπεία: Νέοι Ορίζοντες της Εκπαίδευσης
16:35 – 17:30
Συντονισμός: Μαρίνα Σαλβαρά, PT, PE, MΕd, PhD, Post-Ph.D, Σύμβουλος Εκπαίδευσης Φυσικοθεραπευτών
Μαρίνα Σαλβαρά, PT, PE, MΕd, PhD, Post-Ph.D, Σύμβουλος Εκπαίδευσης Φυσικοθεραπευτών
Διαθεματική υποστηρικτική προσέγγιση στη σχολική φυσικοθεραπεία: Η ενσωμάτωση της επαυξημένης πραγματικότητας, του θεατρικού παιχνιδιού και της ανεστραμμένης τάξης
Παρουσιάζεται η διαθεματική υποστηρικτική προσέγγιση στη σχολική φυσικοθεραπεία, με στόχο την ενίσχυση της κινητικής ανάπτυξης και της ενεργού συμμετοχής των μαθητών. Η μεθοδολογία βασίζεται στη συνδυαστική ενσωμάτωση της επαυξημένης πραγματικότητας (AR), η οποία παρέχει διαδραστικά και εξατομικευμένα ερεθίσματα, του θεατρικού παιχνιδιού ως μέσου έκφρασης και δημιουργικής κινητικής εμπλοκής, καθώς και της ανεστραμμένης τάξης (e-class). Η προσέγγιση αυτή επιδιώκει να συνδέσει τη φυσικοθεραπευτική διαδικασία με γνωστικά αντικείμενα, προσφέροντας πολυαισθητηριακές μεταγνωστικές μεταμνημονικές εμπειρίες αυτορύθμισης της μάθησης.
Ευαγγελία Κέντρου, PT, MSc, Εκπαιδευτικός ΠΕ, Τμήμα Φυσικοθεραπείας Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
Φυσικοθεραπεία και Προαγωγή Υγείας: Προσεγγίσεις και Πρακτικές στο Σχολικό Περιβάλλον
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, κανένα εκπαιδευτικό σύστημα δεν είναι αποτελεσματικό εάν δεν προάγει την υγεία και την ευημερία των μαθητών, του προσωπικού και της κοινότητάς του. Η ομιλία αναδεικνύει τη σημασία της προαγωγής υγείας και ευεξίας σε μαθητές και εκπαιδευτικούς μέσω εκπαιδευτικών δράσεων σε σχολεία Α’ και Β’ βάθμιας εκπαίδευσης. Μέσω ανταλλαγής καλών πρακτικών προαγωγής υγείας σε σύνδεση με το πρόγραμμα σπουδών και συστηματική αξιολόγηση, στοχεύει στη βιώσιμη εφαρμογή αυτών των προγραμμάτων, προάγοντας μια ολιστική εκπαιδευτική προσέγγιση για την υγεία.
Σοφία Χαλκιοπούλου, PT, MSc, MΕd, Ειδικό Εκπαιδευτικό Προσωπικό, Φυσικοθεραπεύτρια, 1ο ΚΕ.ΔΑ.Σ.Υ. Πειραιά
Η συμβολή του Φυσικοθεραπευτή στα ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. στην πρώιμη ανίχνευση: κινητική ανάπτυξη και μαθησιακή ετοιμότητα
Παρουσιάζεται ο ρόλος του φυσικοθεραπευτή στα ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ., εστιάζοντας στην πρώιμη ανίχνευση κινητικών λειτουργιών, την προώθηση της κινητικής ανάπτυξης και τη σύνδεσή της με τη μαθησιακή ετοιμότητα. Αναδεικνύεται η συμβολή του στη διεπιστημονική ομάδα, μέσα από αξιολόγηση με έγκυρα εργαλεία, σχεδιασμό τεκμηριωμένων παρεμβάσεων και συμβουλευτική προς εκπαιδευτικούς και γονείς. Υπογραμμίζεται η συμμετοχή του στη διαμόρφωση εξατομικευμένων προγραμμάτων εκπαίδευσης και η σημασία του στην προώθηση της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην πρόοδο, την ανάπτυξη και την κοινωνική ένταξη των μαθητών.
Θεματική Ενότητα – Συμπερίληψη & Υποστήριξη
Συντονισμός: Δρ Ηλίας Βασιλείου, Μεταδιδακτορικός ερευνητής ΕΚΠΑ
15:20 – 15:40 Ιορδάνης Νεσλεχανίδης, Εργοθεραπευτής, M.A. Ανθρώπινα Δικαιώματα και Κοινωνικές Διακρίσεις – Ειδική Αγωγή
Η σημασία της θεραπευτικής σχέσης παιδιών & εφήβων στην ειδική αγωγή με εργαλείο την τέχνη
Η εισήγηση εστιάζει στον καθοριστικό ρόλο της θεραπευτικής σχέσης στην ειδική αγωγή και αναδεικνύει πώς η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει ως μέσο επικοινωνίας, ενδυνάμωσης και ανάπτυξης για παιδιά και εφήβους.
15:45 – 16:00 Μαρία Αιγινίτου (Εκπαιδευτικός ΠΕ70), Αλέξανδρος Σταμάτιος Αντωνίου (Καθηγητής ΠΤΔΕ/ΕΚΠΑ), Ζωή Κρόκου (Σύμβουλος Εκπαίδευσης ΠΕ70), Ηλίας Βασιλείου (Μεταδιδακτορικός Ερευνητής ΠΤΔΕ/ΕΚΠΑ)
Η αναπαράσταση της αναπηρίας στη μυθολογία και τα ελληνικά παραμύθια
Διαχρονικές μελέτες καταδεικνύουν ότι οι έννοιες της διαφορετικότητας, της αναπηρίας και της αποδοχής καταλαμβάνουν ολοένα και περισσότερο κυρίαρχη θέση στα σημαντικά ζητήματα της κοινωνίας. Αναμφίβολα, το ζητούμενο κάθε εκπαιδευτικής πολιτικής είναι τα παιδιά να ζήσουν σε κοινωνίες χωρίς αποκλεισμούς. Οπότε, κρίνεται σημαντικό να υπάρχει ουσιαστική εκπαίδευση, που ξεκινά από τα πρώτα χρόνια της ζωής τους και συνεχίζεται επ’ άπειρον, μέσα από τα βιβλία. Τα παραμύθια και οι μύθοι είναι οι πρώτες ιστορίες που ακούν τα παιδιά και έρχονται σε επαφή με κοινωνικά και άλλα θέματα, αρχικά ως ακροατές κι αργότερα ως αναγνώστες. Γι’ αυτό, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στους μύθους και τις ιστορίες που περνούν από γενιά σε γενιά και να δίνεται μεγαλύτερη προσοχή σε οποιαδήποτε εικόνα, οπτική ή κειμενική, αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα, με τέτοιον τρόπο, ώστε να ευαισθητοποιεί τους αναγνώστες ή ακροατές και να τους παρέχει πληροφορίες σχετικά με το εκάστοτε θέμα, όπως είναι η αναπηρία. Η παρούσα μελέτη αναφέρεται στην αναπαράσταση της αναπηρίας μέσα από τη μυθολογία και τα παιδικά παραμύθια. Αρχικά, γίνεται αναφορά στην αναπηρία, όπως την αντιλαμβανόταν ο αρχαίος ελληνικός κόσμος, και, στη συνέχεια, παρουσιάζεται η αναπαράσταση της αναπηρίας μέσα από την ελληνική μυθολογία και τα παιδικά παραμύθια. Τέλος, γίνεται αναφορά στην παιδαγωγική αξία των μύθων και των παραμυθιών, στον ρόλο των παρεμβάσεων που μπορούν να δημιουργηθούν με απώτερο στόχο την αποδοχή, την ευαισθητοποίηση και την ενίσχυση της ενσυναίσθησης.
16:05 – 16:20 Λουκία Χωριανοπούλου (Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια Παιδοψυχολογίας, College for Humanistic Studies- ICPS, University of Central Lancashire), Ηλίας Βασιλείου (Διδάσκων Μεταπτυχιακού Παιδοψυχολογίας, College for Humanistic Studies- ICPS, University of Central Lancashire.)
Δήμητρα Κατσαρού (Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.)
Ευάγγελος Μάντσος (Διδάσκων Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας), Ζωή Κρόκου (Διδάσκουσα Μεταπτυχιακού Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης, ΠΤΔΕ- Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών)
Στάσεις των εκπαιδευτικών και των γονέων απέναντι στη συμπερίληψη μαθητών με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες στο γενικό σχολείο.
Η παρούσα έρευνα εξετάζει τις στάσεις των εκπαιδευτικών και των γονέων απέναντι στη συμπερίληψη μαθητών με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες στο γενικό σχολείο, με κύριο στόχο την αποτύπωση διαφορών και συσχετίσεων που επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία. Το δείγμα αποτέλεσαν 108 συμμετέχοντες (54 εκπαιδευτικοί και 54 γονείς), ισοκατανεμημένοι κατά φύλο, οι οποίοι απάντησαν στο ερωτηματολόγιο «Attitudes Towards Inclusive Education Scale – ATIES» στην ελληνική μορφή «Κλίμακα στάσεων σχετικά με τη συμπεριληπτική εκπαίδευση μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» (Wilczenski, 1992, 1995). Η ανάλυση πραγματοποιήθηκε με το στατιστικό πακέτο SPSS, περιλαμβάνοντας περιγραφική στατιστική, t-test για ανεξάρτητα δείγματα, ανάλυση διακύμανσης (ANOVA) και συσχετίσεις Pearson. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι εκπαιδευτικοί διατηρούν σημαντικά θετικότερες στάσεις απέναντι στη συμπερίληψη σε σύγκριση με τους γονείς, ενώ το φύλο και η ηλικία δεν φάνηκαν να επηρεάζουν ουσιαστικά τις στάσεις. Επίσης, δεν εντοπίστηκαν ισχυρές συσχετίσεις με άλλους δημογραφικούς παράγοντες. Τα ευρήματα αναδεικνύουν τον κρίσιμο ρόλο της επιμόρφωσης και της επαγγελματικής εμπειρίας στην ενίσχυση θετικών στάσεων, αλλά και την ανάγκη βελτίωσης της συνεργασίας σχολείου και οικογένειας για την προώθηση ουσιαστικής συμπερίληψης. Η μελέτη συμβάλλει στην ελληνική βιβλιογραφία, υπογραμμίζοντας τη σημασία της ενδυνάμωσης τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των γονέων για την υποστήριξη παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες.
16:25 – 16:40 Νεκτάριος-Θεοχάρης Τσαρουχάς (Καθηγήτης Κοινωνικής και Επαγγελματικής εκπαίδευσης Ε.Α.Ε.-Υ.ΠΑΙ.Θ.Α., Ψυχολόγος-Κοινωνικός Λειτουργός, υ.Διδάκτωρ Ψυχολογίας Ε.Κ.Π.Α.), Πολυχρόνη Φωτεινή (Καθηγήτρια Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας Ε.Κ.Π.Α.), Φιλιππάτου Διαμάντω (Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ψυχολογίας Ε.Κ.Π.Α.)
Κοινωνικογνωστικές-συναισθηματικές διαστάσεις των μαθητών/τριων και διαστάσεις ψυχικής και επαγγελματικής υγείας των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Οι κοινωνικογνωστικές θεωρίες επικεντρώνονται σε γνωστικούς παράγοντες, σε παράγοντες κινήτρων, στην ψυχική ανθεκτικότητα και σε παράγοντες αυτορυθμιζόμενης μάθησης (self-regulated learning), καθώς και στην συναισθηματική αλληλεπίδρασή τους με το κοινωνικό περιβάλλον, ως προς τη διαμόρφωση των κινήτρων των μαθητών.
O στόχος της παρούσας εργασίας, είναι να μελετήσει κοινωνικο-γνωστικές και συναισθηματικές διαστάσεις των μαθητών, δηλαδή, τις διαστάσεις των κινήτρων, την ψυχική ανθεκτικότητα, τα των μαθητών, καθώς και να διερευνήσει επιμέρους διαστάσεις ψυχικής και εργασιακής υγείας, όπως το εργασιακό στρες εκπαιδευτικών και τα επίπεδα της επαγγελματικής τους ικανοποίησης. Η μελέτη όλων αυτών των παραγόντων αναδεικνύει πώς αυτοί οι παράγοντες αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους, για να διαμορφώσουν τα χαρακτηριστικά του συστήματος της σχολικής μονάδας και ειδικότερα και της σχολικής τάξης.
16:45 – 17:00 Ιωάννα Δελλαδέτσιμα (Εκπαιδευτικός), Αλέξανδρος Σταμάτιος Αντωνίου (Καθηγητής ΠΤΔΕ/ΕΚΠΑ), Ζωή Κρόκου (Σύμβουλος Εκπαίδευσης ΠΕ70), Ηλίας Βασιλείου (Μεταδιδακτορικός Ερευνητής ΠΤΔΕ/ΕΚΠΑ)
Αντιλήψεις Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας γενικής αγωγής και παράλληλης στήριξης για την Ψυχική Ανθεκτικότητα και την Επιμονή των μαθητών τους με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες
Η ψυχική ανθεκτικότητα και η επιμονή αποτελούν σημαντικούς ενδοπροσωπικούς παράγοντες που συνδέονται με την προσαρμογή, τη σχολική ευημερία και τη σχολική επιτυχία των μαθητών με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες. Στη διεθνή βιβλιογραφία αναδεικνύεται σταθερά ο ρόλος της ποιότητας της σχέσης μαθητή–δασκάλου, καθώς ενισχύει τις δεξιότητες αυτορρύθμισης, τη δέσμευση στη μάθηση και την ανθεκτικότητα στις σχολικές προκλήσεις. Η παρούσα μελέτη διερευνά τις αντιλήψεις 155 εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης σχετικά με την ψυχική ανθεκτικότητα και την επιμονή των μαθητών με ΕΜΔ, καθώς και τη συνάφεια αυτών των παραγόντων με την ποιότητα της σχέσης μαθητή–δασκάλου. Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι οι εκπαιδευτικοί αποτιμούν τη σχέση με τους μαθητές με ΕΜΔ ως υψηλής εγγύτητας, χαμηλής σύγκρουσης και μέτριας εξάρτησης. Ο συνολικός μέσος όρος στην κλίμακα ανθεκτικότητας/επιμονής ήταν 64,8 (υψηλή επίδοση), υποδηλώνοντας ισχυρά προστατευτικά χαρακτηριστικά στους μαθητές. Διαπιστώθηκε θετική συσχέτιση μεταξύ ψυχικής ανθεκτικότητας/επιμονής και εγγύτητας στη σχέση μαθητή–δασκάλου, ενισχύοντας την υπόθεση ότι η υποστηρικτική παιδαγωγική σχέση συνδέεται με προσαρμοστικές δεξιότητες. Δεν προέκυψαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των εκπαιδευτικών γενικής αγωγής και αυτών της παράλληλης στήριξης ως προς την αποτίμηση της σχέσης αυτής. Συμπερασματικά, τα ευρήματα υπογραμμίζουν τον κεντρικό ρόλο της θετικής, εμπιστευτικής και υποστηρικτικής σχέσης στην ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας και της επιμονής στην ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων των μαθητών με ΕΜΔ και, κατ’ επέκταση, στη σχολική τους ευημερία και επιτυχία. Η καλλιέργεια κλίματος εγγύτητας και σαφών παιδαγωγικών προσδοκιών αναδεικνύεται ως σημαντικός παράγοντας για τη δημιουργία αποτελεσματικών, συμπεριληπτικών μαθησιακών συνθηκών που διευκολύνουν την προσαρμογή στις σχολικές προκλήσεις.
Απογευματινές Εισηγήσεις
Κεντρική Ομιλία – Αίθουσα Καλλιρόη
17:45 – 18:15 Δήμητρα B. Κατσαρού, Επίκ. Καθηγήτρια, Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής & Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού – Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Βελτίωση κοινωνικών και γνωστικών δεξιοτήτων μέσω χορού σε ασθενείς με νευροαναπτυξιακές και νευροεκφυλιστικές διαταραχές
Διαδικτυακή Σύνδεση
Κυριακ΄ή 19 Οκτωβρίου
Πρωινές Εισηγήσεις
Κεντρική Ομιλία – Αίθουσα Καλλιρόη
10:15 – 10:55 Δρ Δέσποινα Μπαστάκη
Διαταραχές επικοινωνίας σε παιδιά προσχολικής ηλικίας
Η ομιλία παρουσιάζει την ταξινόμηση των διαταραχών ομιλίας, τα αναπτυξιακά ορόσημα, τη διαφορική διάγνωση νευροαναπτυξιακών διαταραχών, τα εργαλεία διαλογής για την έγκαιρη διάγνωση και τους επιβαρυντικούς παράγοντες που συνδέονται με διαταραχές επικοινωνίας στην προσχολική ηλικία.
• Ταξινόμηση διαταραχών ομιλίας και αναπτυξιακά ορόσημα ανά ηλικία.
• Διαφορική διάγνωση νευροαναπτυξιακών διαταραχών που οδηγούν σε διαταραχές λόγου και επικοινωνίας.
• Εργαλεία διαλογής για την ορθή διάγνωση.
• Επιβαρυντικοί παράγοντες που οδηγούν σε διαταραχή επικοινωνίας.
Προλογισμός: Γεράσιμος Ρούσσος
11:00- 11:40 Παναγιώτης Μπότης
Διαταρχές Αυτιστικού Φάσματος
Προλογισμός: Δέσποινα Μπαστάκη
Θεματική Ενότητα – Συμπερίληψη & Υποστήριξη
Συντονισμός: Γεράσιμος Ρούσσος, Επιστημονικός Υπεύθυνος του Διεπιστημονικού Κέντρου «ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»
11:45 – 12:05 Βαγγέλης Αυγουλάς – Δικηγόρος – Ιδρυτής και Πρόεδρος ΑΜΚΕ “Με Άλλα Μάτια”
Δες τη ζωή με Άλλα Μάτια: Παρουσίαση του δωρεάν εκπαιδευτικού πανελλαδικού προγράμματος, εξοικείωση των παιδιών με την οπτική, κινητική και ακουστική αναπηρία στα σχολεία
12:10 – 12:30 Τζωρτζίνα Ξαγοράρη (Λογοθεραπεύτρια – Ειδική Παιδαγωγός), Κυριάκος Ζαλώνης (Ειδικός Παιδαγωγός – Θεολόγος), Δημήτρης Ρούσσος (Λογοθεραπευτής)
Ο ρόλος της φωνολογικής ενημερότητας στην πρόληψη και αποκατάσταση Μαθησιακών Δυσκολιών
Η φωνολογική ενημερότητα αποτελεί θεμελιώδη μεταγλωσσική δεξιότητα που συνδέει την ανάπτυξη του προφορικού λόγου με την κατάκτηση της ανάγνωσης και της γραφής. Η έλλειψη ή ανεπάρκεια στη συγκεκριμένη δεξιότητα σχετίζεται με την εμφάνιση μαθησιακών δυσκολιών, κυρίως στη φωνολογική αποκωδικοποίηση και την ορθογραφία, ενώ η έγκαιρη καλλιέργεια και ενίσχυσή της μπορεί να λειτουργήσει τόσο προληπτικά, περιορίζοντας τον κίνδυνο εμφάνισης δυσκολιών, όσο και θεραπευτικά, υποστηρίζοντας την αποκατάσταση παιδιών με μαθησιακά εμπόδια. Στην παρούσα εισήγηση παρουσιάζεται ο ρόλος της διεπιστημονικής συνεργασίας μεταξύ Λογοθεραπευτή και Ειδικού Παιδαγωγού, οι τρόποι καλλιέργειας της φωνολογικής ενημερότητας, η σημασία της στην ανάπτυξη του λόγου και η αξιοποίησή της στην πρόληψη και αντιμετώπιση μαθησιακών δυσκολιών, με ιδιαίτερη έμφαση σε πρακτικές εφαρμογές που υποστηρίζουν την ανάπτυξη της ανάγνωσης και της γραφής στο σχολικό πλαίσιο. Η παρουσίαση αναδεικνύει τη σημασία της έγκαιρης αξιολόγησης και ενίσχυσης της φωνολογικής ενημερότητας, υπογραμμίζοντας τον καθοριστικό της ρόλο στη μαθησιακή εξέλιξη και την ομαλή ένταξη των παιδιών στο σχολικό περιβάλλον.
12:35 – 12:50 Κατερίνα Γιαννακοπούλου (Ειδική παιδαγωγός, Πρόεδρος ΔΣ ΑΛΜΑ), Ελένη Δρακοπούλου (Αναπτυξιακή Ψυχολόγος)
Ένα ΑΛΜΑ από τη διάγνωση στην αποδοχή
Από την πρώιμη παρέμβαση μέχρι την εισαγωγή των ωφελούμενων με Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές και νοητική αναπηρία στις Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης, η σχέση του φορέα με τους γονείς και την οικογένεια είναι πολύτιμη. Μέσα από την διαδικασία της Συμβουλευτικής στοχεύουμε στην ψυχοεκπαίδευση των γονέων σε θέματα που άπτονται των συμπτωμάτων των παιδιών σχετικά με τη διάγνωσή τους και σε θέματα που αφορούν τον τρόπο διαχείρισης των συμπτωμάτων αυτών. Παράλληλα, οι ομάδες γονέων και οι ομάδες αδελφών έχουν σκοπό να υποστηρίξουν την οικογένεια των παιδιών με αυτισμό ή/και νοητική αναπηρία, στο δικό τους “ταξίδι’’ υποστηρίζοντας τα μέλη της οικογένειας να αποδεχθούν τις νέες συνθήκες μετά τη διάγνωση, να λάβουν την απαραίτητη ενημέρωση και πληροφόρηση γι’ αυτή και ταυτόχρονα στηρίζοντάς τους συναισθηματικά ν’ ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες. Μέσω της υπηρεσίας της Συμβουλευτικής και της συνεργασίας της οικογένειας με την ομάδα που πλαισιώνει τον ωφελούμενο, η οικογένεια τον ‘’γνωρίζει ξανά’’ με τη νέα του πλέον ταυτότητα κάτι που είναι πολύ σημαντικό για την αποδοχή του.
12:55 – 13:10 Μαρία Τσούτσουβα (Σύμβουλος Εκπαίδευσης ΠΕ) και Ζωή Κρόκου (Διδάκτωρ Ειδικής Αγωγής – ΕΚΠΑ)
Η αναπηρία στην εικονογράφηση των παιδικών βιβλίων: αναπαραστάσεις, επιδράσεις και διδακτικές παρεμβάσεις
Σε αυτή τη μελέτη προτείνεται μία διδακτική παρέμβαση τριών αξόνων για την ευαισθητοποίηση των μαθητών του δημοτικού σε θέματα αναπηρίας: (α) οπτική διάκριση με σαφείς ρουμπρίκες ανίχνευσης στερεοτύπων (ρόλος/πλαίσιο πρόσβασης/σύνδεση της αναπηρίας με άλλες κοινωνικές ταυτότητες) και σύντομες «διπλές» ερωτήσεις κατανόησης (απάντηση + αιτιολόγηση)· (β) ανασχεδιασμός σελίδας από τους μαθητές με οπτικούς δείκτες προσβασιμότητας και λειτουργικές λεπτομέρειες (π.χ. προσθήκη συμβόλων νοηματικής γλώσσας, εικονοποίηση βοηθητικών τεχνολογιών), και (γ) μεσολάβηση στο κείμενο, όπου εντοπίζεται μία σκηνή και οι μαθητές προσθέτουν ρεαλιστικές προσβάσεις ή/και τροποποιούν τη στάση των δευτερευόντων χαρακτήρων. Έτσι, αναμένονται σημαντικές βελτιώσεις στη στάση απέναντι στη διαφορετικότητα, στο λεξιλόγιο με υιοθέτηση ακριβούς ορολογίας ως προς την αναπηρία και στη λειτουργική συμμετοχή όλων των μαθητών σε θέματα που αφορούν την αναπηρία. Η προσέγγιση αυτή συνδυάζει τα πρόσφατα διεθνή δεδομένα με εφαρμόσιμες πρακτικές στην τάξη, και προωθεί τη δίκαιη πρόσβαση ενισχύοντας τον παιδαγωγικό πλουραλισμό.
13:15 – 13:30 Μάρθα Ι. Ηλιοπούλου (Ειδική παιδαγωγός/Φιλόλογος/Σύμβουλος Επαγγελματικού προσανατολισμού, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων / Σύμβουλος Γονέων) και Μαρίνα Αρμένη (Φιλόλογος,Ειδική Παιδαγωγός)
Η συμβολή του επαγγελματικού προσανατολισμού σε παιδιά με οριακή νοημοσύνη: Μελέτη περίπτωσης
Η εργασία αυτή διερευνά τη σημασία του επαγγελματικού προσανατολισμού σε παιδιά με οριακή νοημοσύνη, με επίκεντρο τη μελέτη περίπτωσης μαθητή Α λυκείου , ενός εφήβου που αναζητά τη μελλοντική του επαγγελματική ταυτότητα. Η παρέμβαση βασίστηκε σε αξιολογική διαδικασία με διαδοχικά ραντεβού και τη χρήση γραπτών ασκήσεων, ψυχομετρικών εργαλείων και αναστοχαστικών τεχνικών, με στόχο την προ-επαγγελματική εκπαίδευση και την ενίσχυση της αυτογνωσίας. Μαθητής Α λυκείου , με υψηλό επίπεδο ενσυναίσθησης και κοινωνικότητας, αλλά και στοιχεία παρορμητικότητας και αδιαφορίας, ανέδειξε μέσω της διαδικασίας τις επαγγελματικές του αξίες και προτιμήσεις. Μέσα από ειδικά σχεδιασμένες ασκήσεις (π.χ. «Τι θέλω;», «Εμπόδια και Γέφυρες») αναγνώρισε τα δυνατά και αδύναμα σημεία του, επεξεργάστηκε τις προσωπικές του ανάγκες και ανέπτυξε πιο ρεαλιστικές προσδοκίες για το μέλλον. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην ανακάλυψη επαγγελματικών διαδρομών που συνδυάζουν σωματική δραστηριότητα, δημιουργικότητα και κοινωνική διάδραση, όπως ο γυμναστής ή ο φυσικοθεραπευτής, ανταποκρινόμενες στις δεξιότητες και τα ενδιαφέροντά του. Η διαδικασία ανέδειξε τη σημασία της προσαρμοσμένης συμβουλευτικής, της συνεργασίας με το οικογενειακό περιβάλλον και της ενίσχυσης των μεταγνωστικών δεξιοτήτων, για την αποτελεσματική στήριξη μαθητών με οριακή νοημοσύνη στον σχεδιασμό της επαγγελματικής τους πορείας.
Θεματική Ενότητα – Αυτισμός
Συντονισμός: Κατερίνα Θέου, Ψυχολόγος Ειδικής Αγωγής, Δημοσιογράφος, Μητέρα Αυτιστικού Παιδιού
11:45 – 12:05 Γεωργία Σκιαδά, Νηπιαγωγός, Κάτοχος ΔΜΣ Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και ΔΜΣ Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης των Πανεπιστημίων Πατρών-Λευκωσίας
Πρώιμη Παρέμβαση: Η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης στον αυτισμό
Η εισήγηση πραγματεύεται την πρώιμη διάγνωση παιδιών με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος και κατ’ επέκταση την παρέμβασή της. Ο αυτισμός ή αλλιώς Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος συνιστά μια διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, η οποία, με την πάροδο των χρόνων, απασχολεί όλο και περισσότερο το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Μέσα από τη βιβλιογραφική ανασκόπηση που διεξήχθη, θα αναδειχθεί η σημασία της πρώιμης διάγνωσης αυτής της διαταραχής, η οποία θα οδηγήσει στην πρώιμη παρέμβασή της. Στη συνέχεια, θα δοθεί έμφαση στα προγράμματα παρέμβασης που μπορούν να αξιοποιηθούν, ενώ θα γίνει ιδιαίτερη αναφορά σε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα παρέμβασης, το οποίο δύναται να επιφέρει σημαντικά και ελπιδοφόρα αποτελέσματα. Παράλληλα, θα επισημανθούν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των παιδιών με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος, καθώς και η συμβολή και ο ρόλος των γονέων κατά την πρώιμη διάγνωση και παρέμβαση αυτής της διαταραχής. Η εργασία θα ολοκληρωθεί με τη διατύπωση στοχευμένων αποτελεσμάτων προς όφελος όλων των εμπλεκόμενων παραγόντων.
12:10 – 12:30 Ευδοκία Ταγκούλη, Ψυχίατρος Παιδιών και Εφήβων – Συστημική θεραπεύτρια οικογένειας. Διευθύντρια Νοσ. Παίδων “Αγία Σοφία”
Οικογένεια και αυτισμός: Ανάγκες και προκλήσεις κατά τη διαδρομή από την παιδική ηλικία έως την ενηλικίωση
Η διάγνωση «Διαταραχή Φάσματος Αυτισμού» αναφέρεται σε παιδιά και ενηλίκους με δυσκολίες στην ανάπτυξη και ιδιαίτερα στις κοινωνικές δεξιότητες και την επικοινωνία παράλληλα με ανελαστικότητα στη σκέψη, επαναληπτικές και στερεότυπες συμπεριφορές.
Η ανατροφή και φροντίδα ενός ατόμου με ΔΑΦ φαίνεται ότι σχετίζεται με σημαντική συναισθηματική, κοινωνική και οικονομική επιβάρυνση των γονέων και αδερφών του. Υπάρχει ανάγκη ολιστικής προσέγγισης της οικογένειας μέσα από προγράμματα οικογενειοκεντρικής παρέμβασης (family focused approach) παράλληλα με την εμπλοκή της κοινότητας καθώς αποτελεί το φυσικό περιβάλλον δράσης το οποίο μπορεί να διευκολύνει ή να στιγματίσει και να περιθωριοποιήσει τους ανθρώπους (community focused approach).
12:35 – 12:55 Αναστασία Κατσούγκρη, Ειδική Παιδαγωγός, Συγγραφέας, Διευθύντρια Σχ. Μονάδας, Υπ. Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Πατρών καi Ιωάννης Δημάκος, Επίκουρος Καθηγητής Ψυχολογίας, Συμβουλευτικής και Κοινωνικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Πατρών
H θυματοποίηση σε άτομα με (ΔΑΦ)
Ο επιπολασμός των Διάχυτων Αναπτυξιακών Διαταραχών (ΔΑΦ) διεθνώς αυξάνεται, όπως αναδεικνύεται από πληθώρα ερευνών. Η ιδιαιτερότητα του αυτισμού, ειδικά τα ελλείμματα στην Θεωρία του Νου, συχνά οδηγεί σε κοινωνική απομόνωση και αδυναμία κατανόησης των νοητικών καταστάσεων των άλλων. Αυτό καθιστά τα άτομα με ΔΑΦ εξαιρετικά ευάλωτα σε εκφοβισμό (bullying) λόγω των δυσκολιών τους στην επικοινωνία και στην κατανόηση των λεκτικών/μη λεκτικών σημάτων που λαμβάνουν αλλά και εκπέμπουν. Έρευνες δείχνουν ότι παιδιά με αυτισμό διατρέχουν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο θυματοποίησης. Η παρούσα εργασία διερευνά το φαινόμενο αυτό, τονίζοντας την ανάγκη για ευαισθητοποίηση της σχολικής και ευρύτερης κοινωνίας, καθώς και την λήψη μέτρων από όλους τους φορείς.
13:00 – 13:20 Κατερίνα Θέου, Ψυχολόγος Ειδικής Αγωγής, Δημοσιογράφος, Μητέρα Αυτιστικού Παιδιού
Αυτισμός: Μια Ολιστική Προσέγγιση μέσα από το Βλέμμα της Ειδικής Αγωγής και της Μητρότητας
Η ομιλία εστιάζει στον αυτισμό μέσα από μια διττή προσέγγιση, συνδυάζοντας την επιστημονική γνώση της ψυχολογίας ειδικής αγωγής με την προσωπική εμπειρία ως μητέρα παιδιού με αυτισμό. Θα παρουσιαστεί η πολυπλοκότητα του φάσματος του αυτισμού, η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης και της εξατομικευμένης υποστήριξης, καθώς και η ανάγκη για στενή συνεργασία μεταξύ σχολείου, οικογένειας και ειδικών.
Επιπλέον, θα αναδειχθούν πρακτικές παρεμβάσεις και στρατηγικές που προωθούν την ανάπτυξη δεξιοτήτων επικοινωνίας, κοινωνικοποίησης και αυτονομίας, με στόχο την καλύτερη ποιότητα ζωής και την κοινωνική ένταξη των ατόμων με αυτισμό. Η ομιλία θα εμπλουτιστεί με προσωπικές μαρτυρίες, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για μια συμπεριληπτική κοινωνία που σέβεται και αναγνωρίζει τη διαφορετικότητα.
11:45 – 13:30
Workshop – Σύλλογος επιλεκτικής Αλαλίας Ε.Σ.Ε.ΑΛ
Η Αντιμετώπιση της Επιλεκτικής Αλαλίας μέσω της θεραπείας PCIT-SM: Μια σύγχρονη κλινική προσέγγιση με πρακτικές εφαρμογές
Συντονισμός: Ράνια Μπούμη, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια CBT & Schema Therapy, Εκπαιδεύτρια και Επόπτρια, Αιγινήτειο Νοσοκομείο / ΕΠΙΨΥ
Η PCIT-SM αποτελεί μία από τις πιο τεκμηριωμένες παρεμβάσεις διεθνώς για την Επιλεκτική Αλαλία — μια αγχώδη διαταραχή που παραμένει υποδιαγνωσμένη και συχνά χωρίς επαρκή θεραπευτική αντιμετώπιση. Η αποτελεσματική εκπαίδευση στις τεχνικές της απαιτεί βιωματική εξάσκηση, η οποία δίνει στους επαγγελματίες τη δυνατότητα να κατανοήσουν εις βάθος τον τρόπο εφαρμογής τους στην κλινική πράξη και να αποκτήσουν πρακτική εμπειρία. Παράλληλα, θα αναδειχθούν τα χαρακτηριστικά της ως αγχώδη διαταραχή και τα διαφοροδιαγνωστικά κριτήρια, ενώ θα γίνει εκτενής αναφορά στον ρόλο των γονέων/φροντιστών παιδιών με επιλεκτική αλαλία, με βάση τη Θεωρία του Δεσμού (Attachment Theory) και τις αρχές του Attachment Parenting.
11:40 – 12:00 Μαριάννα Καπίρη, Ειδική Παιδαγωγός/Ψυχοπαιδαγωγός, Σύμβουλος Ειδικής Διαπαιδαγώγησης, MSc Κοινωνική & Εκπαιδευτική Πολιτική, Εκπαιδεύτρια Γονέων AHPP – Attached at the Heart Parenting Program
12:05 – 12:25 Ράνια Μπούμη, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια CBT & Schema Therapy, Εκπαιδεύτρια και Επόπτρια, Αιγινήτειο Νοσοκομείο / ΕΠΙΨΥ
12:30 – 12:50 Ειρήνη Λεωνάκη, Ψυχολόγος, Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια, Σύμβουλος Γονέων
12:55 – 13:15 Μαρία Κωνσταντινοπούλου, Ψυχολόγος, MSc, Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια, PCIT-SM Θεραπεύτρια, Ιδρύτρια & Πρόεδρος του Ελληνικού Συλλόγου Επιλεκτικής Αλαλίας (ΕΣΕΑΛ)
13:30 – 14:20 – COFFEE BREAK & ΕΚΘΕΣΗ POSTER ΕΡΓΑΣΙΩΝ – ΑΙΘΟΥΣΑ TEMPLARS
Μεσημβρινές Εισηγήσεις
Κεντρική Ομιλία – Αίθουσα Καλλιρόη
14:30 – 14:55 Δρ Ηλίας Βασιλείου, Μεταδιδακτορικός ερευνητής ΕΚΠΑ
Η αυτορύθμιση και ο αυτοέλεγχος ως βασικές δεξιότητες στη σχολική πραγματικότητα
Προλογισμός΅: Ρούσσος Γεράσιμος, Επιστημονικός Υπεύθυνος του Διεπιστημονικού Κέντρου «ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»
Συντονισμός: Γεράσιμος Ρούσσος, Επιστημονικός Υπεύθυνος του Διεπιστημονικού Κέντρου «ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»
Θεματική Ενότητα – ΔΕΠΥ
Συντονισμός: Γεράσιμος Ρούσσος, Επιστημονικός Υπεύθυνος του Διεπιστημονικού Κέντρου «ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»
15:00 – 15:20 Γεράσιμος Ρούσσος, Επιστημονικός Υπεύθυνος του Διεπιστημονικού Κέντρου «ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»
Είναι πείσμα ή ανάγκη; Προσεγγίζοντας τη «δύσκολη» συμπεριφορά σε παιδιά και εφήβους με ΔΑΦ και ΔΕΠ-Υ μέσα από το νευροαναπτυξιακό πρίσμα.
Η «δύσκολη» συμπεριφορά παιδιών και εφήβων με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος και ΔΕΠ-Υ δεν είναι απλώς πείσμα ή απειθαρχία. Συχνά αποτελεί ένα σιωπηρό μήνυμα, μια ανάγκη που δεν έχει βρει τρόπο να εκφραστεί. Πίσω από κάθε έκρηξη θυμού, απόσυρση ή φαινομενική «ανυπακοή» κρύβεται μια ιστορία που απαιτεί κατανόηση και όχι τιμωρία. Η πρόκληση για τον εκπαιδευτικό, τον γονέα και τον θεραπευτή δεν είναι να «διορθώσει» το παιδί, αλλά να ακούσει τι έχει να πει μέσα από τις πράξεις του. Η εισήγηση θα αναδείξει πώς η νευροεπιστήμη και η σύγχρονη παιδαγωγική επισημαίνουν ότι πολλές συμπεριφορές αντικατοπτρίζουν δυσκολίες αυτορρύθμισης, εκτελεστικών λειτουργιών, αισθητηριακής επεξεργασίας και συναισθηματικής διαχείρισης – παρά συνειδητή πρόθεση αντίστασης. Το κεντρικό ερώτημα που πρέπει να θέτουμε είναι όχι «Τι έχει το παιδί;» αλλά «Τι χρειάζεται το παιδί αυτή τη στιγμή;».
Μέσα από παραδείγματα και βιωματικές στρατηγικές, η παρουσίαση θα δείξει πώς οι φαινομενικά «δύσκολες» συμπεριφορές μπορούν να μετατραπούν σε ευκαιρίες μάθησης και ανάπτυξης. Αυτή η προσέγγιση αντικατοπτρίζει την ουσία της συμπερίληψης, η οποία δεν είναι απλώς εκπαιδευτική πολιτική· είναι στάση ζωής. Κάθε φορά που κοιτάμε ένα παιδί και βλέπουμε πρώτα τις δυνατότητές του, του ανοίγουμε έναν δρόμο που αλλιώς θα έμενε κλειστός. Συμπερασματικά, η παρουσίαση στοχεύει να ενθαρρύνει την αλλαγή οπτικής, την κατανόηση και τη συμπερίληψη, απαντώντας στο ερώτημα: είναι πείσμα ή ανάγκη; – και δείχνοντας με παραδείγματα και επιστημονικά δεδομένα ότι, σχεδόν πάντα, η απάντηση είναι ανάγκη.
15:25- 15:40 Μαριάννα Καπίρη – Ειδική Παιδαγωγός /Ψυχοπαιδαγωγός, MSc Κοινωνική & Εκπαιδευτική Πολιτική, Σύμβουλος Γονέων/Ανεξάρτητη Εκπαιδευμένη Εκπαιδεύτρια Γονέων Attached at the Heart Parenting Program (AHPP)
Η υποστήριξη μαθητών με αυτισμό, ΔΕΠΥ, μαθησιακές και αναπτυξιακές δυσκολίες με βάση τις αρχές του Attachment Parenting (Θεωρία του Δεσμού)
Η υποστήριξη μαθητών με αυτισμό, ΔΕΠΥ και μαθησιακές ή αναπτυξιακές δυσκολίες απαιτεί εξατομικευμένες προσεγγίσεις που συνδυάζουν τη θεωρία με την πράξη. Μέχρι σήμερα, η συμπεριφορική προσέγγιση κυριαρχεί στην εκπαιδευτική και θεραπευτική πρακτική, ωστόσο τεκμηριωμένα έχει αρνητικές επιπτώσεις στη συναισθηματική, γνωστική και συμπεριφορική ανάπτυξη, καθώς και στη σχέση παιδιού–ειδικού ή εκπαιδευτικού. Στην εισήγησή μας εστιάζουμε στην εφαρμογή των αρχών του Attachment Parenting στην εκπαιδευτική και θεραπευτική διαδικασία, προτείνοντας στρατηγικές που ενισχύουν τη συναισθηματική σύνδεση, την ασφαλή προσκόλληση και την εξατομικευμένη υποστήριξη των παιδιών. Μέσα από αυτές τις αρχές, οι εκπαιδευτικοί και οι ειδικοί μπορούν να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον που προάγει τη συναισθηματική ασφάλεια, τη θετική συμπεριφορά και την κατανόηση των αναγκών κάθε μαθητή, ενώ η παρουσίαση θα περιλαμβάνει πρακτικά παραδείγματα, στρατηγικές επικοινωνίας και τρόπους ενίσχυσης των κοινωνικών δεξιοτήτων βασισμένους στη φιλοσοφία της συνεχιζόμενης, ασφαλούς και ενσυναισθητικής προσέγγισης.
15:45 – 16:00 Χαραλαμπία Ζερβού (Λογοθεραπεύτρια, MSc Ψυχική Υγεία & Ψυχιατρική Παιδιών και Εφήβων,PhDc, Τμήμα Λογοθεραπείας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου) & Ευαγγελία Ευστρατιάδου(Επίκουρη Καθηγήτρια Κλινικής Λογοθεραπείας με Έμφαση στην Αξιολόγηση ή/και την Παρέμβαση, Τμήμα Λογοθεραπείας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου)
Κοινωνικά, Γνωστικά και Γλωσσικά Ελλείμματα σε Παιδιά με ΔΕΠ-Υ: Συστηματική Ανασκόπηση της Βιβλιογραφίας
Τα παιδιά με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ) παρουσιάζουν κοινωνικά ελλείμματα (Normand et al., 2021), τα οποία συνδέονται με αδυναμίες στη Θεωρία του Νου (Bozkurt et al., 2024), στις επιτελικές λειτουργίες, ψυχρές και θερμές (Rastikerdar et al., 2023), καθώς και σε γλωσσικές-πραγματολογικές δεξιότητες (Parke et al., 2018). Σκοπός της παρούσας συστηματικής ανασκόπησης ήταν η αποσαφήνιση των μεταξύ τους σχέσεων. Σύμφωνα με τις οδηγίες PRISMA, πραγματοποιήθηκε αναζήτηση στις βάσεις PubMed και Scopus για την περίοδο 2014–2024. Από τις 137 μελέτες που εντοπίστηκαν, 81 πληρούσαν τα κριτήρια ένταξης, με συνολικό δείγμα 7.896 παιδιών με ΔΕΠ-Υ. Τα δεδομένα δείχνουν ότι οι κοινωνικές δυσκολίες δεν αποδίδονται σε έναν μόνο παράγοντα, αλλά προκύπτουν από τον συνδυασμό γλωσσικών, γνωστικών και πραγματολογικών ελλειμμάτων μαζί με τα συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ. Η πολυπαραγοντική φύση των ελλειμμάτων αναδεικνύει την ανάγκη για ολιστικές και εξειδικευμένες παρεμβάσεις που στοχεύουν στην ενίσχυση των κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών με ΔΕΠ-Υ.
16:05- 16:20Ηλιάνα Δούσκα- Νασοπούλου (Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια Παιδοψυχολογίας, College for Humanistic Studies- ICPS, University of Central Lancashire), Ηλίας Βασιλείου (Διδάσκων Μεταπτυχιακού Παιδοψυχολογίας, College for Humanistic Studies- ICPS, University of Central Lancashire), Δήμητρα Κατσαρού (Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού, Πανεπιστήμιο Αιγαίου), Ευάγγελος Μάντσος (Διδάσκων Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας), Ζωή Κρόκου (Διδάσκουσα Μεταπτυχιακού Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης, ΠΤΔΕ- Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών)
ΔΕΠ-Υ και αυτορρύθμιση από την οπτική των γονέων
Η παρούσα προσέγγιση εστιάζει στη σύνδεση της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) με την αυτορρύθμιση, εξετάζοντας τις εμπειρίες και αντιλήψεις των γονέων. Η ΔΕΠΥ αποτελεί μία νευροαναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει σημαντικά τις επιτελικές λειτουργίες των παιδιών, με αντίκτυπο στη συγκέντρωση, την παρορμητικότητα και τη συναισθηματική διαχείριση. Η έρευνα αξιοποιεί τη θεματική ανάλυση ημιδομημένων συνεντεύξεων με γονείς, αναδεικνύοντας τις καθημερινές δυσκολίες στην προσοχή, την οργάνωση, τη συμπεριφορά και τη συναισθηματική ρύθμιση. Παράλληλα, παρουσιάζονται οι στρατηγικές υποστήριξης που υιοθετούν οι γονείς και αναλύεται ο ρόλος του οικογενειακού περιβάλλοντος. Το θεωρητικό μέρος εστιάζει στις γνωσιακές, συναισθηματικές και συμπεριφορικές πτυχές της αυτορρύθμισης, καθώς και στις παρεμβάσεις που μπορούν να υποστηρίξουν την ανάπτυξή της. Τέλος, η προσέγγιση υπογραμμίζει την ανάγκη για πολυεπίπεδες θεραπευτικές προσεγγίσεις, δίνοντας έμφαση στην ενίσχυση της οικογενειακής λειτουργικότητας και την ψυχοεκπαίδευση των γονέων.
16:25 – 16:40 Μαρία Ιωάννα Βαλιανάτου (Μεταπτυχιακή φοιτήτρια ΠΤΔΕ/ΕΚΠΑ), Αλέξανδρος Σταμάτιος Αντωνίου (Καθηγητής ΠΤΔΕ/ΕΚΠΑ), Ζωή Κρόκου (Σύμβουλος Εκπαίδευσης ΠΕ70), Ηλίας Βασιλείου (Μεταδιδακτορικός Ερευνητής ΠΤΔΕ/ΕΚΠΑ)
Η επίδραση της θετικής ενίσχυσης στη διαχείριση συμπεριφοράς μαθητών με ΔΕΠΥ: γνώσεις και στάσεις εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης
Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) συνιστά μια από τις συχνότερες νευροαναπτυξιακές διαταραχές στη σχολική ηλικία και απαιτεί τεκμηριωμένες προσεγγίσεις διαχείρισης της συμπεριφοράς. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση των γνώσεων και στάσεων εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης αναφορικά με τη ΔΕΠΥ και η αποτίμηση των αντιλήψεών τους για τη θετική ενίσχυση ως στρατηγική διαχείρισης της συμπεριφοράς. Στην ερευνητική διαδικασία συμμετείχαν 157 εκπαιδευτικοί. Τα ευρήματα ανέδειξαν μέτριο επίπεδο γνώσεων και μεικτές στάσεις απέναντι στη ΔΕΠΥ, με εμμένουσες παρανοήσεις (π.χ. αντιλήψεις υπερδιάγνωσης ή πλήρους ελέγχου της συμπεριφοράς). Αντιθέτως, οι απόψεις όσον αφορά τη θετική ενίσχυση της συμπεριφοράς ήταν κατά κανόνα ευνοϊκές, με υψηλή αποδοχή της αποτελεσματικότητας και της ευχρηστίας της. Καταγράφηκε στατιστικά σημαντική αρνητική συσχέτιση μεταξύ αρνητικών στάσεων προς τη ΔΕΠΥ και θετικών στάσεων προς την ενίσχυση της θετικής συμπεριφοράς, υποδηλώνοντας ότι οι περιορισμένες αντιλήψεις στιγματισμού συνδέονται με μεγαλύτερη αποδοχή τεκμηριωμένων πρακτικών. Η ανάλυση με συνεξέταση των δημογραφικών παραγόντων έδειξε διαφοροποιήσεις, όπως οι άνδρες εκπαιδευτικοί ανέφεραν ευνοϊκότερες στάσεις προς την ενίσχυση της θετικής συμπεριφοράς, οι γυναίκες υψηλότερη ενσυναίσθηση ως προς τα συμπτώματα, ενώ οι νεότεροι/λιγότερο έμπειροι εκπαιδευτικοί διατύπωσαν συνολικότερα θετικές απόψεις. Επιπλέον, η προηγούμενη κατάρτιση στη διαχείριση της συμπεριφοράς συνδέθηκε με ισχυρότερη γνώση και μεγαλύτερη υποστήριξη τόσο της κατανόησης της ΔΕΠΥ όσο και των στρατηγικών ενίσχυσης της θετικής συμπεριφοράς. Συμπερασματικά, αναδεικνύεται η ανάγκη ολοκληρωμένης επαγγελματικής ανάπτυξης που συνδυάζει θεωρητική εμβάθυνση στη ΔΕΠΥ με πρακτική εκπαίδευση σε ερευνητικά τεκμηριωμένες συμπεριφορικές παρεμβάσεις, δίνοντας έμφαση στην αποδόμηση των παρανοήσεων και στην καλλιέργεια συμπεριληπτικών διδακτικών πρακτικών σε ένα διαρκές πλαίσιο επιμόρφωσης.
16:45 – 17:00 Χριστιάνα Πετρίδου (Τμήμα Ψυχολογίας Σχολή Κοινωνικών Σπουδών, Τεχνών και Ανθρωπιστικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος)
ΔΕΠ/Υ και Αντιλαμβανόμενη Κοινωνική Απόρριψη στην Κύπρο: Πως επηρεάζει την Αυτό – εικόνα και την Ψυχική Υγεία Ενηλίκων
Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ/Υ) είναι μια από τις πιο συχνές νευροαναπτυξιακές διαταραχές, που εκδηλώνεται στην παιδική ηλικία και επιμένει στην ενήλικη ζωή. Χαρακτηρίζεται από δυσκολίες στη συγκέντρωση, παρορμητικότητα και υπερκινητικότητα, επηρεάζοντας όχι μόνο την επαγγελματική λειτουργικότητα, αλλά και την ευρύτερη ψυχοκοινωνική ζωή, όπως την αυτοεικόνα, τις κοινωνικές σχέσεις και την ψυχική υγεία. Στόχος της παρούσας έρευνας ήταν να εξετάσει πως η αντιλαμβανόμενη κοινωνική απόρριψη και στήριξη επηρεάζουν την αυτοεκτίμηση και την ψυχική υγεία ενηλίκων με ΔΕΠ/Υ στην Κύπρο, σε δείγμα ηλικίας 18 έως 60 ετών με και χωρίς διάγνωση ΔΕΠ/Υ. Τα αποτελέσματα ανέδειξαν στατιστικά σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις δύο ομάδες, με τους ενήλικες με ΔΕΠ/Υ να εμφανίζουν χαμηλότερα επίπεδα αυτοεκτίμησης, αυξημένα επίπεδα άγχους και λιγότερη κοινωνική στήριξη. Επιπλέον, η αντιλαμβανόμενη κοινωνική στήριξη φάνηκε να λειτουργεί προστατευτικά, σχετιζόμενη θετικά με την αυτοεκτίμηση και αρνητικά με το άγχος στους συμμετέχοντες με ΔΕΠ/Υ. Διαφοροποιήσεις παρατηρήθηκαν επίσης ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση των συμμετεχόντων, ενώ δεν εντοπίστηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των φύλων.
Η μελέτη υπογραμμίζει την ανάγκη ενίσχυσης της κοινωνικής στήριξης και της ψυχοκοινωνικής παρέμβασης στους ενήλικες με ΔΕΠ/Υ, προκειμένου να ενδυναμωθεί η αυτό – εικόνα τους και να περιοριστούν οι αρνητικές συνέπειες στην ψυχική τους υγεία.
17:05- 17:20 Άγγελος Αγγελόπουλος (Μεταπτυχιακός Φοιτητής Παιδοψυχολογίας, College for Humanistic Studies- ICPS, University of Central Lancashire), Ηλίας Βασιλείου (Διδάσκων Μεταπτυχιακού Παιδοψυχολογίας, College for Humanistic Studies- ICPS, University of Central Lancashire), Δήμητρα Κατσαρού (Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού, Πανεπιστήμιο Αιγαίου), Ευάγγελος Μάντσος (Διδάσκων Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας), Ζωή Κρόκου (Διδάσκουσα Μεταπτυχιακού Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης, ΠΤΔΕ- Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών)
Η εργαζόμενη μνήμη ως επιτελική λειτουργία μαθητών με ΕΜΔ και ΔΕΠΥ μέσα από την οπτική των εκπαιδευτικών: μια Ερμηνευτική Φαινομενολογική Ανάλυση
Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά με ΕΜΔ και ΔΕΠΥ συχνά αντιμετωπίζουν ελλείματα Εργαζόμενης Μνήμης (στο εξής ΕΜ) που εμποδίζουν τη σχολική πρόοδό τους. Αυτά τα ελλείματα σχετίζονται με πολλούς παράγοντες, όπως φτωχή ΕΜ, μαθησιακές δυσκολίες, συχνή διάσπαση προσοχής και έλλειψη συγκέντρωσης. Σε αυτές τις περιπτώσεις το κύριο έργο των εκπαιδευτικών είναι η αποφόρτιση της ΕΜ, καθώς οι μαθητές τους αποτυγχάνουν να φέρουν εις πέρας σημαντικές σχολικές δραστηριότητες. Επίσης, τα παιδιά που θα διδαχτούν να αυτορυθμίζονται, να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά μεταμνημονικές στρατηγικές και χρήσιμα εργαλεία, όπως τα βοηθήματα μνήμης, θα αποκτήσουν περισσότερες ευκαιρίες μάθησης και τη δυνατότητα μεγαλύτερης ατομικής προόδου. Ο σκοπός της παρούσας ποιοτικής έρευνας ήταν η διερεύνηση της ΕΜ ως επιτελική λειτουργία μαθητών με ΕΜΔ και ΔΕΠΥ μέσα από την οπτική των εκπαιδευτικών. Για να διερευνηθούν τα βιώματα των συμμετεχόντων του υπό εξέταση φαινομένου επιλέχθηκε ως ο καταλληλότερη η Φαινομενολογική Προσέγγιση.
Τα δεδομένα της έρευνας συλλέχθηκαν μέσω του δείγματος της έρευνας, δηλαδή 20 εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, που αφηγήθηκαν τις προσωπικές τους εμπειρικές σχετικά με το θέμα της μελέτης. Ο οδηγός των ερωτήσεων που υποβλήθηκαν σε αυτούς κατά την διαδικασία της ημι-δομημένης συνέντευξης αναπτύχθηκε με βάση τη σταθμισμένη στον ελληνικό πληθυσμό Κλίμακα Αξιολόγησης Εργαζόμενης Μνήμης (ΚΕΑΜ). Για την ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε η Ερμηνευτική Φαινομενολογική Ανάλυση με την βοήθεια και της θεματικής ανάλυσης. Τα κύρια αποτελέσματα της μελέτης αναδύθηκαν σε 17 θέματα και επαληθεύσαν στο σύνολο τους τις προηγούμενες έρευνες της επιστημονικής βιβλιογραφίας.
Αυτά τα θέματα μαζί με παράθεση σημαντικών αυτούσιων κομματιών των συνεντεύξεων απάντησαν στα δυο ερευνητικά ερωτήματα του ερευνητή: (1) πως οι σύγχρονοι εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης αντιλαμβάνονται τα ελλείματα της EM παιδιών με ΕΜΔ και ΔΕΠΥ, εντός της σχολικής τάξης και (2) πως οι σύγχρονοι εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης δρουν / αντιμετωπίζουν τα ελλείματα αυτά. Συμπερασματικά, ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι πολύπλευρος. Φαίνεται το κλειδί της επιτυχίας να είναι η εφαρμογή του αέναου κύκλου εντός της σχολικής τάξης της παρατήρησης, της αξιολόγησης και της παρέμβασης της δυσκολίας του μαθητή με σκοπό την άμβλυνση ή έξαψη της.
15:00 – 17:00
Τραπέζι Ομιλητών – Πρόγραμμα μερικής συμπερίληψης μαθητών με αναπηρία στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα
Συντονισμός: Αδριανός Μουταβελής, Σύμβουλος Ειδικής Αγωγής & Ενταξιακής Εκπαίδευσης,PostDoc, PhD, MSc, Med
Αδριανός Γ. Μουταβελής – Σύμβουλος Ειδικής Αγωγής & Ενταξιακής Εκπαίδευσης,PostDoc, PhD, MSc, Med
Προγράμματα μερικής συμπερίληψης στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα
Ένα σχολείο μπορεί να θεωρηθεί ότι παρέχει συμπεριληπτική εκπαίδευση όταν συμπεριλαμβάνει τους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στη συνήθη τάξη για τουλάχιστον το 80% του σχολικού χρόνου, εξασφαλίζοντάς τους εκπαίδευση, ποιοτική και ισότιμη με εκείνη των συμμαθητών τους. Το παρόν στρογγυλό τραπέζι αναλύει τη δυναμική και τη σημασία της μερικής συμπερίληψης μαθητών με αναπηρία (μεΑ) από Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής (ΣΜΕΑΕ) σε τυπικά σχολεία. Εστιάζει στην ανάγκη διασφάλισης ισότιμης πρόσβασης στην εκπαίδευση και στη σταδιακή υπέρβαση των διαχωριστικών εκπαιδευτικών πρακτικών. Η θεσμοθέτηση στη χώρα μας των προγραμμάτων συνεκπαίδευσης για μαθητές μεΑ από το 2014 ανέδειξε τρεις διακριτές μορφές: Προγράμματα που αφορούν την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση μαθητών και εκπαιδευτικών της γενικής εκπαίδευσης, προγράμματα κοινών δράσεων μεταξύ ΣΜΕΑΕ και γειτονικών σχολείων με στοιχεία φυσικής μεταξύ τους συνεργασία και τέλος, προγράμματα μερικής συμπερίληψης, στα οποία μαθητές μεΑ συμμετέχουν σε μαθήματα του τυπικού σχολείου για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα κάθε εβδομάδα, με συστηματική συνδιδασκαλία. Νηπιαγωγεία και δημοτικά σχολεία, παρουσιάζουν τις διαφορετικές εκδοχές εφαρμογής των παραπάνω προγραμμάτων συνεκπαίδευσης στην πράξη. Η μερική συμπερίληψη αποτελεί εννοιολογικά αυτοτελή προσέγγιση που ενισχύει την κοινωνική αλληλεπίδραση και την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των μαθητών μεΑ στο πλαίσιο της γενικής εκπαίδευσης και ως εκ τούτου προτείνεται η περαιτέρω γενίκευσή της.
Μαρία Γελαστοπούλου – Δρ Ειδικής και Ενταξιακής Εκπαίδευσης
Καλές Πρακτικές συνεκπαίδευσης μαθητών/τριών των Σχολικών Μονάδων Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης με μαθητές/τριες των γενικών σχολείων στο πλαίσιο της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης
Τα σύγχρονα εκπαιδευτικά συστήματα, διεθνώς, οργανώνονται στη βάση των αρχών της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης για την προώθηση των ίσων δικαιωμάτων όλων των μαθητών/τριών με έμφαση στην παροχή ίσων ευκαιριών στην εκπαίδευση. Ο τέταρτος από τους δεκαεπτά στόχους βιώσιμης ανάπτυξης που προτάθηκαν από την επιτροπή του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών στο πλαίσιο της ατζέντας 2021-2030 στοχεύει, επίσης, στην παροχή μιας ποιοτικής συμπεριληπτικής εκπαίδευσης σε “ΕΝΑ” δημοκρατικό και ευέλικτο σχολείου για όλους. Ωστόσο, στον διεθνή διάλογο για τη συμπερίληψη, συχνά τίθεται ο προβληματισμός αναφορικά με τη δυνατότητα εφαρμογής της συμπερίληψης στο ειδικό σχολείο. Στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα διατηρείται το δίπολο γενικής-ειδικής εκπαίδευσης που σε θεωρητικό επίπεδο δε συνάδει με τις αρχές τις συμπεριληπτικής εκπαίδευσης, ωστόσο η εμπειρία, η κατανόηση της νοηματοδότησης της συμπερίληψης και των πρακτικών της και η ερευνητική δραστηριότητα καταδεικνύουν πως η εφαρμογή κατάλληλων πρακτικών συνεκπαίδευσης μαθητών/τριών των δυο τύπων σχολείων προωθούν τη συμπερίληψη και συμβάλουν στην πρόοδο και στην έκφραση του δυναμικού των μαθητών/τριών με αναπηρία στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Η παρούσα μελέτη εστιάζει στην παρουσίαση μοντέλων και πρακτικών συνεκπαίδευσης των εν λόγω μαθητών/τριών με στόχο την προώθηση της συμπερίληψης/συμπεριληπτικής εκπαίδευσης.
Γεώργιος Μπούρχας – Διευθυντής Ειδ. Δ.Σ. για Μαθητές με Εγκεφαλική Παράλυση, Πόρτα Ανοικτή
Προγράμματα συνεκπαίδευσης με έμφαση στην ευαισθητοποίηση των μαθητών και των εκπαιδευτικών σε ζητήματα κινητικής αναπηρίας
Τα προγράμματα συνεκπαίδευσης προάγουν τη δημιουργία ανοιχτών και συμπεριληπτικών σχολείων για όλους τους μαθητές, ανεξαρτήτως ικανοτήτων. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ευαισθητοποίηση της σχολικής κοινότητας σε ζητήματα κινητικής αναπηρίας, με στόχο την καλλιέργεια ενσυναίσθησης, αποδοχής και αλληλοσεβασμού. Μαθητές και εκπαιδευτικοί ενημερώνονται για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν άτομα με κινητικές αναπηρίες, μαθαίνουν τρόπους υποστήριξης ώστε να συμβάλλουν ενεργά στην άρση των εμποδίων. Τα προγράμματα ευαισθητοποίησης των μαθητών στοχεύουν κυρίως στην αλλαγή στάσης απέναντι στην αναπηρία ξεπερνώντας προκαταλήψεις και στερεότυπα και να αναπτύσσοντας θετική στάση απέναντι στα άτομα με αναπηρία. Μέσα από πλούσιο εποπτικό υλικό καλλιεργείται ο σεβασμός στη διαφορετικότητα και η ισότιμη συμμετοχή όλων των μαθητών στις σχολικές δραστηριότητες.
Αδριανός Γ. Μουταβελής (Σύμβουλος Ειδικής Αγωγής & Ενταξιακής Εκπαίδευσης, PostDoc, PhD, MSc, Med), Θάλεια Βαζάκα (Εκπαιδευτικός ειδικής εκπαίδευσης, Med)
Μελέτη περίπτωσης προγράμματος μερικής συμπερίληψης μαθητή ειδικού σχολείου με εγκεφαλική παράλυση, στο τυπικό σχολείο
Η παρούσα μελέτη διερευνά την ψυχοκοινωνική προσαρμογή μαθητή ειδικού δημοτικού σχολείου για παιδιά με εγκεφαλική παράλυση, κατά τη συμμετοχή του σε πρόγραμμα συνεκπαίδευσης (μερικής συμπερίληψης) σε τάξη τυπικού σχολείου. Παράλληλα, εξετάζονται οι αλλαγές στη στάση των συμμαθητών και της εκπαιδευτικού απέναντι στην αναπηρία και στη συμπερίληψη μετά τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα. Η μελέτη βασίστηκε στην υπόθεση ότι η συνεκπαίδευση συμβάλλει θετικά τόσο στην προσαρμογή του μαθητή όσο και στη διαμόρφωση θετικότερων στάσεων. Στην έρευνα συμμετείχαν ο μαθητής, οι 18 συμμαθητές του και η δασκάλα της γενικής τάξης. Ο μαθητής αξιολογήθηκε με το «Τεστ Ψυχοκοινωνικής Προσαρμογής-6», ενώ χορηγήθηκαν η «Κλίμακα Στάσεων απέναντι στη Συμπεριληπτική Εκπαίδευση» στην εκπαιδευτικό και ειδικά διαμορφωμένη κλίμακα στάσεων στους μαθητές, πριν και μετά την εφαρμογή του προγράμματος. Τα αποτελέσματα έδειξαν σημαντική βελτίωση στην κοινωνική, συναισθηματική και σχολική επάρκεια του μαθητή και θετική μεταστροφή στις στάσεις συμμαθητών και εκπαιδευτικού, ενισχύοντας την αξία της μερικής συμπερίληψης. Ταυτόχρονα, αναδεικνύονται προβλήματα που αφορούν την προσβασιμότητα, καθώς και τις σχέσεις των εμπλεκομένων.
Σπυριδούλα Καρίπη (Προϊσταμένη Ειδικού Νηπιαγωγείου Κωφών και Βαρηκόων Αργυρούπολης, PhD(c), Med), Έρη Παπαμιχαλοπούλου (Προϊσταμένη 1ου Νηπιαγωγείου Ελληνικού, PhD, Med)
Η Συνεκπαίδευση ως Πυλώνας Συμπερίληψης στο Νηπιαγωγείο
Σύμφωνα με τα μοντέλα συνεκπαίδευσης τα προγράμματα μερικής συνεκπαίδευσης στην προσχολική εκπαίδευση αποτελούν ουσιαστικά βήματα για την υλοποίηση μιας συμπεριληπτικής εκπαιδευτικής πολιτική εξασφαλίζοντας την ισότιμη πρόσβαση και ένταξη όλων των μαθητών/τριών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Μέσα από τη συνεργασία νηπιαγωγείων ειδικής και γενικής αγωγής καλλιεργούνται έμπρακτα σχέσεις και αξίες αλληλοσεβασμού, ενσυναίσθησης, ισότιμης συμμετοχής, κοινωνικής αποδοχής, κοινωνικής αλληλεπίδρασης και αλληλεγγύης. Κοινές αθλητικές, καλλιτεχνικές ή εκπαιδευτικές δραστηριότητες, όπως η αφήγηση παραμυθιών με πολλαπλά μέσα, η δημιουργική γραφή και δράσεις συνεργατικής διερεύνησης, προσφέρουν χώρο έκφρασης για όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από τις δυνατότητες ή το μαθησιακό τους προφίλ. Η σύγχρονη παιδαγωγική αντίληψη αναδεικνύει τα οφέλη και την αξία της συνεκπαίδευσης στη συναισθηματική, γνωστική και κοινωνική ανάπτυξη όλων των παιδιών καθώς συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας κουλτούρας αποδοχής και συμπερίληψης από την πρώιμη παιδική ηλικία. Πρόκειται για μια πράξη παιδαγωγικής και κοινωνικής δικαιοσύνης, που αξίζει να αναγνωριστεί, να ενισχυθεί και να επεκταθεί σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης ως μέσο εκδημοκρατισμού της γνώσης.
Ηλίας Ανδρόγιαννης – Δ/ντής 1ου Ειδικού Δ.Σ. Αγίου Δημητρίου
Προγράμματα μερικής συμπερίληψης: Το παράδειγμα του 1ου Ειδικού Δ.Σ. Αγίου Δημητρίου
Η διαφορετικότητα αποτελεί κυρίαρχο χαρακτηριστικό της μαθητικής κοινότητας. Κάθε παιδί έρχεται στο σχολείο έχοντας τα δικά του ατομικά χαρακτηριστικά, άλλοτε εμφανή, εύκολα αναγνωρίσιμα, και άλλοτε καλά κεκαλυμμένα. Στόχος της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης είναι να δημιουργηθούν εκείνες οι συνθήκες που θα επιτρέψουν την ομαλή και ισότιμη ένταξη στην ομάδα των συνομηλίκων είτε αυτή διαμορφώνεται στο σχολείο, είτε στη γειτονιά είτε στην ευρύτερη κοινότητα. Αφορά το εδώ και το τώρα αλλά, συγχρόνως, στοχεύει στο μέλλον, στη δημιουργία μιας κοινωνίας δικαιοσύνης και αποδοχής. Υπό αυτό το πρίσμα, οι δράσεις που οργανώνει το 1ο Ειδικό Δ.Σ. Αγίου Δημητρίου θέτουν στο επίκεντρο την ευαισθητοποίηση του άμεσου αλλά και του ευρύτερου περιβάλλοντος των μαθητών σε θέματα αναπηρίας. Μέσα από αυτές οι συμμετέχοντες μαθητές αναγνωρίζουν τα ατομικά χαρακτηριστικά τους και τοποθετούν τον εαυτό τους στην ομάδα ως ισότιμο μέλος. Μαθαίνουν να συνεργάζονται, να αποτυγχάνουν και να επαναπροσδιορίζουν τις προσπάθειές τους, να πετυχαίνουν και να το μοιράζονται.
Θεματική Ενότητα – Διαφοποιημένη Διδασκαλία
Συντονισμός: Μάρθα Ι. Ηλιοπούλου, Ειδική παιδαγωγός/Φιλόλογος/Σύμβουλος Επαγγελματικού προσανατολισμού
15:00 – 15:20 Ειρήνη Ανδρικοπούλου – Ε.ΔΙ.Π. Πανεπιστημίου Πατρών, Τ.Επ.Ε.Κ.Ε.- Μονάδα Αγωγής Κωφών, Φιλόλογος-Διερμηνέας Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας, Πανεπιστήμιο Πάτρας
Διαδικτυακή Σύνδεση
Διαφοροποιημένη διδασκαλία μαθητών/-τριων με κώφωση/βαρηκοΐα
Η συνεκπαίδευση μαθητών που είναι φορείς διαφορετικού πολιτισμικού και γλωσσικού κεφαλαίου διαμορφώνει μια νέα πραγματικότητα για το ελληνικό σχολείο. Το πλαίσιο για την εκπαιδευτική πολιτική της συνεκπαίδευσης μαθητών χωρίς αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες με μαθητές που έχουν αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στη χώρα μας έχει διαμορφώσει ο νόμος 3699/2008 ενώ ο καθορισμός της διαδικασίας σχεδιασμού, υλοποίησης και αξιολόγησης προγραμμάτων συνεκπαίδευσης περιγράφεται διεξοδικά στο ΦΕΚ 3651 Β΄/4-11-2016. Αυτή η νέα πραγματικότητα ενσωματώνει και τη διαφοροποιημένη διδασκαλία, όταν στόχος του εκπαιδευτικού είναι η πρόσβαση στη γνώση όλων των μαθητών/-τριών της τάξης. Οι μαθητές/-τριες με κώφωση/βαρηκοΐα πως μπορούν αν ενταχθούν σε αυτή τη νέα πραγματικότητα; Ποιες στρατηγικές πρέπει να διδαχθούν και να κατακτήσουν, για να έχουν ισότιμη πρόσβαση στη γνώση με τους/τις ακούοντες/-ουσες συμμαθητές/-τριές τους; Οι απαιτήσεις σε μία τάξη με μαθητές ακούοντες και μαθητές/-τριες με κώφωση/βαρηκοΐα είναι υψηλές και είναι ωφέλιμο για όλους τους μαθητές ανεξάρτητα από την ακουστική τους κατάσταση ο εκπαιδευτικός να εφαρμόζει τη διαφοροποιημένη διδασκαλία με την αξιοποίηση των Σχεδίων Εργασίας, προσαρμοσμένων κάθε φορά στο επίπεδο των μαθητών/-τριών της τάξης του.
15:25 – 15:45 Ειρήνη-Μαρίνα Χαλκιαδάκη – Νηπιαγωγός, Ειδική Παιδαγωγός (BSc, MSc)
Διαφοροποιημένη διδασκαλία με χρήση δομημένης ρουτίνας σε παιδί προσχολικής ηλικίας με αυτισμό και επιλεκτική αλαλία, βασισμένη στην διδακτέα ύλη του νηπιαγωγείου.
Η μελέτη περίπτωσης παρουσιάζει την εφαρμογή διαφοροποιημένης διδασκαλίας σε παιδί με αυτισμό και επιλεκτική αλαλία στην προσχολική ηλικία. Μέσα από σταθερή ρουτίνα, οπτικά σήματα και ενισχυτική επικοινωνία, το παιδί ανέπτυξε λόγο, αυτοεξυπηρέτηση, κοινωνικές δεξιότητες και συμμετοχή στη σχολική τάξη. Η εργασία αναδεικνύει τον καθοριστικό ρόλο της διαφοροποιημένης προσέγγισης στη μαθησιακή εξέλιξη και τη συμπερίληψη.
15:50 – 16:10 Αρετάκη Χριστίνα – Φιλόλογος Ειδικής Αγωγής, MSc
Η διδασκαλία της γραμματικής των Αρχαίων Ελληνικών σε μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες
Η παρουσίαση αναφέρεται στις προκλήσεις που οι μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες αντιμετωπίζουν κατά την εκμάθηση της γραμματικής των Αρχαίων Ελληνικών. Αρχικά, παρατίθενται ο ορισμός των μαθησιακών δυσκολιών και οι κατηγορίες τους. Έπειτα, διασαφηνίζονται οι επιπτώσεις τους σε όλους τους μαθησιακούς τομείς. Επιπλέον, αναφέρονται οι θετικές συνέπειες της μελέτης των Αρχαίων Ελληνικών στον γνωστικό τομέα. Επιπροσθέτως, γίνεται αναφορά στις θεωρίες μάθησης πάνω στις οποίες μπορεί να σχεδιαστεί μια ειδική παιδαγωγική παρέμβαση για το εν λόγω μάθημα. Τέλος, επισυνάπτεται υλικό διαφοροποιημένης διδασκαλίας για την διδασκαλία της γραμματικής των αρχαίων Ελληνικών.
16:15 – 16:35 Αγγελική Μπαστέα – Σύμβουλος Εκπαίδευσης
Διδάσκοντας το Φώνημα και το γράφημα με όλες τις αισθήσεις με μικρές ομάδες: Μία συμπεριληπτική πρόταση για τη διδασκαλία της πρώτης ανάγνωσης και γραφής
Η εισήγηση παρουσιάζει μια συμπεριληπτική πρόταση διδασκαλίας της πρώτης ανάγνωσης και γραφής μέσα από τη χρήση όλων των αισθήσεων σε μικρές ομάδες μαθητών. Στόχος είναι η ενίσχυση της φωνημικής και γραφημικής επίγνωσης με πολυαισθητηριακές τεχνικές, που διευκολύνουν τη συμμετοχή και την πρόοδο όλων των παιδιών, ανεξαρτήτως μαθησιακών δυσκολιών.
16:40 – 17:00 Διονυσία Βασιλάρα, Κοινωνική Λειτουργός στον Πανελλήνιο Σύλλογο Γονέων Κηδεμόνων και Φίλων Ατόμων με Προβλήματα Όρασης και Πρόσθετες Αναπηρίες «ΑΜΥΜΩΝΗ»
Οικογένεια και παιδί με οπτική και πρόσθετες αναπηρίες.
Το ταξίδι της οικογένειας του τυφλού παιδιού με πολλαπλές αναπηρίες είναι μεγάλο, απαιτητικό με ποικίλες προκλήσεις, ανατροπές – ευχάριστες και δυσάρεστες – και πολλές χρονικές στάσεις για ανεφοδιασμούς και επαναπροσδιορισμούς. Για να είναι πιο ευοίωνο και ξεκούραστο η οικογένεια χρειάζεται εφόδια όπως σαφή ιατρική ενημέρωση σχετικά με τις διαγνώσεις του παιδιού, υποστηρικτικές υπηρεσίες, ψυχικό σθένος, δυνατές οικογενειακές σχέσεις, υποστηρικτικό δίκτυο, πρόγραμμα πρώιμης παρέμβασης από τη βρεφική ηλικία του παιδιού, εξατομικευμένα προγράμματα εκπαίδευσης στη σχολική ηλικία, δομές φιλοξενίας στην ενήλικη ζωή, οικονομική στήριξη μέσω κοινωνικών παροχών και ευκαιρίες ανάπαυλας ώστε ο τελικός προορισμός να είναι η καλύτερη εξέλιξη του παιδιού και η εξασφάλιση ποιοτικής ζωής τόσο για το παιδί όσο και για την οικογένεια.
17:05- 17:20 Eλλη Ναούμ, Σύμβουλος Εκπαίδευσης Νηπιαγωγών
Σταθμοί Μάθησης: από τη διαφοροποίηση στη συμπερίληψη
Το μοντέλο της εκ περιτροπής χρήσης μαθησιακών σταθμών (Station Rotation Model) εστιάζει στη διαχείριση της διαφορετικότητας των τρόπων μάθησης των μαθητών/τριών μέσω της αλληλεπίδρασης με πολυτροπικά υλικά και εργαλεία που εναλλάσσονται προάγοντας τη συμπεριληπτική εκπαίδευση. Οι σταθμοί διαμορφώνονται σε προσδιορισμένα σημεία στην αίθουσα της τάξης, όπου οι μαθητές/τριες εργάζονται για συγκεκριμένο χρόνο σε μικρές ομάδες με τη διαμεσολάβηση του/της εκπαιδευτικού ή αυτόνομα. Οι μαθητές/τριες μετακινούνται εκ περιτροπής και διαδοχικά σε όλους τους σταθμούς. Το μοντέλο περιλαμβάνει υποχρεωτικά έναν ψηφιακό σταθμό με μια δραστηριότητα η οποία, συνήθως, παρέχει άμεση ανατροφοδότηση, ενώ, οι υπόλοιποι ενδέχεται να εστιάζουν σε μια συνεργατική δράση για την επίλυση ενός προβλήματος ή/και σε ατομική εργασία, όπως, ένα φύλλο εργασίας ή έντυπο αξιολόγησης ή/και στην αναζήτηση μιας νέας γνώσης ή/και στην κατάκτηση μιας ικανότητας κ.ά. προσφέροντας ποικιλία δραστηριοτήτων, βαθμού δυσκολίας και μέσων μάθησης. Η αξιοποίηση της εν λόγω στρατηγικής προάγει την ενεργό συμμετοχή όλων των μαθητών/τριών, επιτρέποντας την εξατομίκευση της μάθησης μέσα σε συνεργατικά και εναλλασσόμενα μαθησιακά περιβάλλοντα, αφού, κάθε σταθμός είναι σχεδιασμένος να καλύψει διαφορετικές εκπαιδευτικές ανάγκες, ρυθμούς και μορφές μάθησης. Ο/Η εκπαιδευτικός σε ρόλο συντονιστή και καθοδηγητή, σχεδιάζει μαθησιακά περιβάλλοντα με οδηγό το εκάστοτε σχολικό πλαίσιο που ενισχύουν την αυτορρύθμιση, την επικοινωνία, την αλληλεπίδραση, τη συνεργασία και την ενεργό εμπλοκή κάθε μαθητή/τριας. Η εφαρμογή του μοντέλου της εκ περιτροπής χρήσης μαθησιακών σταθμών σε επιλεγμένες ημέρες, όπως, μια φορά την εβδομάδα, δημιουργεί συνθήκες ουσιαστικής συμπερίληψης, αφού, μέσω της παιδαγωγικής ευελιξίας, της διαφοροποίησης και της αξιοποίησης των ψηφιακών τεχνολογιών, κάθε μαθητής/τρια έχει τη δυνατότητα να εκφραστεί, να πειραματιστεί και να κατακτήσει τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα ανάλογα με τις δυνατότητές του καθιστώντας τη σχολική τάξη χώρο ισότιμης συμμετοχής, δημιουργικότητας και ενεργούς μάθησης για όλους.