Επικαιροποιημένα αναπτυξιακά ορόσημα και αποκλίσεις απο την τυπική ανάπτυξη
Δρ Ελένη Καραντάνα
Η διασφάλιση της ποιότητας στην ειδική αγωγή: Από το ιατρικό και κοινωνικό μοντέλο στην συνθετική-ρεαλιστική προσέγγιση
Δρ Ευστράτιος Παπάνης
Η έννοια της αναπηρίας έχει προσεγγιστεί με διάφορους τρόπους από διάφορες επαγγελματικές οργανώσεις και άτομα, παρέχοντας διαφορετικές ερμηνείες κάθε φορά, βασιζόμενες στις αντιλήψεις, τις πεποιθήσεις και τις εμπειρίες τους, επηρεάζοντας έτσι τους αντίστοιχους τρόπους παρέμβασης.
Ο τρόπος με τον οποίο ορίζεται η αναπηρία είναι πολύ σημαντικός, καθώς η γλώσσα που χρησιμοποιείται για την περιγραφή των ατόμων με αναπηρία επηρεάζει τις προσδοκίες και τις αλληλεπιδράσεις με αυτά. Ειδικά στον χώρο της εκπαίδευσης, οι διαφορετικές εννοιολογήσεις της αναπηρίας, που αντικατοπτρίζονται στα δύο κυρίαρχα μοντέλα, το ιατρικό και το κοινωνικό, έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη διαφορετικών και, μερικές φορές, αντικρουόμενων πρακτικών, δημιουργώντας διαφορετικές συνθήκες για την ανάπτυξη του παιδιού.
Στην παρουσίαση θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε κριτικά τα δύο βασικά μοντέλα της αναπηρίας, το ιατρικό και το κοινωνικό, και θα αναλύσουμε τη δικαιολογημένη ή μη επίδρασή τους στην εκπαίδευση. Θα γίνει επίσης αναφορά σε λιγότερο δημοφιλή μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί κατά καιρούς και θα τονίσουμε την αναγκαιότητα σύνθεσης ενός νέου μοντέλου, το οποίο θα προκύπτει από τη συνολική θεώρηση της έννοιας της αναπηρίας και του οποίου η εφαρμογή θα διασφαλίζει την παροχή ισότιμης και ποιοτικής εκπαίδευσης στα άτομα με αναπηρία.
Εξατομικευμένα Προγράμματα Εκπαίδευσης στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, αδυναμίες και δυνατότητες εφαρμογής τους.
Αδριανός Γ. Μουταβελής
Η ειδική εκπαίδευση σε παγκόσμιο επίπεδο έχει θεσμοθετήσει και σταθερά υποστηρίζει τον σχεδιασμό και την εφαρμογή Εξατομικευμένων Προγραμμάτων Εκπαίδευσης (ΕΠΕ) για τους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (εεα). Η παιδαγωγική ανάγκη πηγάζει από το γεγονός ότι κάθε μαθητής με εεα είναι έντονα διαφορετικός σε ενδοατομικό και διατομικό επίπεδο σε σχέση με τους συνομηλίκους του. Ως εκ τούτου, είναι αδύνατον να παρακολουθήσει χωρίς συγκεκριμένες διαφοροποιήσεις και προσαρμογές τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών, καθώς και την καθημερινή ρουτίνα της γενικής εκπαίδευσης.
Το ΕΠΕ αποτελεί παιδαγωγικό κείμενο δυναμικού, εξελίξιμου χαρακτήρα, το οποίο έχει αναπτυχθεί με συνεργατικές διαδικασίες της διεπιστημονικής ομάδας παρέμβασης του μαθητή με αναπηρία ή εεα, της οικογένειάς του και ίσως του ιδίου. Έχει σκοπό να περιγράψει το παρόν επίπεδο ανάπτυξης του παιδιού, να καθοδηγήσει με συγκεκριμένους στόχους και χρονοδιάγραμμα την εκπαίδευσή του και να περιγράψει τους χρησιμοποιούμενους πόρους.
Στη χώρα μας, με καθυστέρηση σε σχέση με τα υπόλοιπα κράτη (π.χ. ΗΠΑ νόμος EAHCA, 1975) που φτάνει τα 25 έτη, το ΕΠΕ εμφανίστηκε στη νομοθεσία το 2000.
Η παρούσα μελέτη καταγράφει την περιορισμένη νομοθετική συστηματικότητα και καθοδήγηση της σχολικής κοινότητας, με αναμενόμενες επιπτώσεις στην αποτελεσματικότητα της εκπαιδευτικής παρέμβασης. Αυτές εμφανίζονται με απουσία ύπαρξης ΕΠΕ, καθώς και με συγκεκριμένες στρεβλώσεις εκ μέρους της εκπαιδευτικής κοινότητας στη δημιουργία του.
Τα ανωτέρω οδήγησαν στη δημιουργία ενός συγκεκριμένου Μοντέλου για τον σχεδιασμό, την παραγωγή και διαρκή ανατροφοδότηση ΕΠΕ. Το Μοντέλο ΕΠΕ δημιουργήθηκε εφαρμόστηκε και αξιολογήθηκε σε συνεργασία των σχολείων ειδικής εκπαίδευσης των προαστίων της νότιας Αττικής (Δ΄ Αθήνας) με το Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Έτσι, αποδίδει με απλό τρόπο, συγκεκριμένες διαδικασίες-βήματα, τα οποία ανατροφοδοτούμενα ως σχέδιο δράσης, οδηγούν στη δημιουργία ΕΠΕ για κάθε μαθητή ξεχωριστά. Επιπλέον, το Μοντέλο ΕΠΕ ξεκαθαρίζει τους ρόλους στη διαδικασία, κάθε μέλους του προσωπικού του σχολείου, της διεπιστημονικής ομάδας υποστήριξης του μαθητή, της οικογένειάς του, καθώς και του ιδίου.
Η παρούσα προσπάθεια ενισχύεται περαιτέρω με την ύπαρξη ψηφιακής πλατφόρμας, η οποία δίνει πλήθος δυνατοτήτων στους χρήστες λειτουργώντας ταυτόχρονα ως χώρος ενημέρωσης, συγγραφής κι ως αποθετήριο. Επιπλέον, εδώ το ΕΠΕ δημιουργείται αλληλεπιδραστικά από τα διαφορετικά μέλη της
διεπιστημονικής ομάδας ως συνεργατικό έγγραφο.
Στο σύνολό του, το Μοντέλο ΕΠΕ με την διαδικασία που προτείνει και το υλικό που διαθέτει, αποτελεί μια ολοκληρωμένη και ήδη εφαρμοσμένη μέθοδο. Είναι φιλικό, απόλυτα συμβατό με τη δεοντολογία της ειδικής εκπαίδευσης, την εκπαιδευτική νομοθεσία και την ελληνική σχολική κουλτούρα.
Επιλογικά, προτείνεται το Μοντέλο ΕΠΕ να υιοθετηθεί νομοθετικά, ως κεντρική πρόταση της Πολιτείας και σύντομα να εφαρμοστεί στα σχολεία καλύπτοντας ένα σοβαρό κενό στη μέχρι τώρα εκπαίδευση των μαθητών με ΕΕΑ.
